Διακοπή Καπνίσματος

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΟΠΗΣ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ;

Η διακοπή του καπνίσματος μειώνει σημαντικά τις πιθανότητες να προσβληθείτε από καρδιοπάθεια, πνευμονοπάθεια ή καρκίνο. Επίσης μειώνει τις πιθανότητες να προσβληθείτε από πεπτικό έλκος, οστεοπόρωση - μία πάθηση που αποδυναμώνει τα οστά - και άλλα νοσήματα.

Σε γενικές γραμμές, η διακοπή του καπνίσματος προσφέρει άμεσα και σημαντικά οφέλη στην υγεία ανδρών και γυναικών. Όσο νωρίτερα το διακόψει κανείς τόσο μεγαλύτερο το όφελος. Τα άτομα που το διακόπτουν πριν την ηλικία των 50 ετών, μειώνουν κατά το ήμισυ τον κίνδυνο να πεθάνουν εντός της επόμενης 15ετίας, συγκριτικά με όσους συνεχίζουν να καπνίζουν. Η διακοπή του καπνίσματος είναι εξίσου σημαντική και για όσους δεν καπνίζουν, αλλά βρίσκονται στο περιβάλλον του καπνιστή, επειδή το παθητικό κάπνισμα ευθύνεται για πολλά και σοβαρά προβλήματα υγείας.

Καρδιαγγειακή νόσος – Το κάπνισμα αποτελεί ανεξάρτητο μείζονα παράγοντα κινδύνου για αθηροσκληρωτική καρδιαγειακή νόσο, στεφανιαία νόσο, αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, καρδιακή ανεπάρκεια και θνησιμότητα από κάθε αιτία, με εμφανή δοσοεξαρτώμενη σχέση [1-5]. Η συχνότητα εμφράγματος του μυοκαρδίου είναι 6πλάσια στις γυναίκες και 3πλάσια στους άντρες που καπνίζουν τουλάχιστον 20 τσιγάρα την ημέρα συγκριτικά με άτομα που δεν έχουν καπνίσει ποτέ. [6,7]. Οι πάσχοντες από στεφανιαία νόσο που εξακολουθούν να καπνίζουν διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για νέο έμφραγμα του μυοκαρδίου και θάνατο περιλαμβανομένου του αιφνίδιου καρδιακού θανάτου [8-11]. Στους εμφραγματίες που διακόπτουν το κάπνισμα, ο κίνδυνος ελαττώνεται με την πάροδο του χρόνου [12]. Οι ασθενείς που εξακολουθούν να καπνίζουν μετά από επαναγγείωση (αγγειοπλαστική ή επέμβαση μπάι-πας) παρουσιάζουν αισθητά υψηλότερη θνησιμότητα συγκριτικά με εκείνους που το διακόπτουν [13,14]. Ο κίνδυνος στεφανιαίας νόσου που απορρέει από το κάπνισμα υφίσταται ακόμα και σε πολύ χαμηλές δόσεις (αριθμό τσιγάρων), καθώς οι καπνιστές που καταναλώνουν λιγότερα από 5 τσιγάρα ημερησίως διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για καρδιαγγειακά συμβάματα, όπως έμφραγμα του μυοκαρδίου. Το κάπνισμα ακόμα και 1 τσιγάρου ημερησίως αυξάνει τον κίνδυνο για στεφανιαία νόσο κατά 50% και τον κίνδυνο για εγκεφαλικό επεισόδιο κατά 25% [15].

Πνευμονική νόσος – Το κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ). Παρά το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος της πνευμονικής βλάβης που προκαλείται από το κάπνισμα είναι μη αναστρέψιμο, η διακοπή του καπνίσματος μπορεί να αναστείλει την επιδείνωση της βλάβης των πνευμόνων, και πολλοί ασθενείς με χρόνιο βήχα και απόχρεμψη παρατηρούν βελτίωση των συμπτωμάτων τους, στη διάρκεια του πρώτου έτους από τη διακοπή του καπνίσματος.

Καρκίνος – Το κάπνισμα ευθύνεται για το 90% των περιστατικών καρκίνου του πνεύμονα. Ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα μειώνεται 5 χρόνια μετά τη διακοπή, αν και οι πρώην καπνιστές εξακολουθούν να διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο από τα άτομα που δεν κάπνισαν ποτέ.

Η διακοπή του καπνίσματος μπορεί επίσης να μειώσει τον κίνδυνο και άλλων καρκίνων, όπως του τραχήλου, του οισοφάγου, του παγκρέατος και της ουροδόχου κύστης. Η διακοπή του καπνίσματος είναι ωφέλιμη ακόμα και μετά τη διάγνωση κάποιας από τις παραπάνω μορφές καρκίνου, επειδή μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης δεύτερου καρκίνου και βελτιώνει τις πιθανότητες επιβίωσης από τον πρώτο.

Η διακοπή του καπνίσματος θα βελτιώσει την υγεία σας ανεξάρτητα από την ηλικία σας και ανεξάρτητα από το πόσο πολύ ή πόσο καιρό καπνίζετε.

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΩ ΑΝ ΘΕΛΩ ΝΑ ΔΙΑΚΟΨΩ ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ;

Το κάπνισμα έχει αναγνωριστεί ως μία χρόνια εθιστική νόσος. Ωστόσο, μεταξύ των διαφόρων καπνιστών μπορεί να υπάρχουν σημαντικές διαφορές ως προς τον τρόπο που καπνίζουν. Ένα μικρό ποσοστό μπορεί να μην είναι εθισμένοι στο κάπνισμα, αν και υπολογίζεται ότι περίπου το 85% των καπνιστών είναι εθισμένοι. Μπορεί να υπάρχουν σημαντικές διαφορές - ως προς την επιτυχία της μακροχρόνιας διακοπής, τα συμπτώματα που εκδηλώνονται κατά την προσπάθεια διακοπής, και τους παράγοντες που οδηγούν σε υποτροπή - ακόμα και μεταξύ των εθισμένων ατόμων. Συζητήστε τις προηγούμενες απόπειρες διακοπής με τον γιατρό σας, προκειμένου να αυξήσετε τις πιθανότητες επιτυχούς διακοπής.

Άλλα βήματα που μπορούν να σας βοηθήσουν στην προετοιμασία σας για διακοπή είναι:

• Ορίστε μία ημερομηνία διακοπής.

• Ανακοινώστε στην οικογένεια, τους φίλους και τα άτομα του περιβάλλοντός σας ότι επιθυμείτε να διακόψετε το κάπνισμα.

• Απομακρύνετε τα τσιγάρα και τα άλλα προϊόντα καπνού από το σπίτι, την εργασία και το αυτοκίνητό σας.

• Αρχίστε να σκέφτεστε τις δυσκολίες που θα αντιμετωπίσετε στην προσπάθειά σας να διακόψετε το κάπνισμα.

• Ζητήστε βοήθεια από το γιατρό σας.

ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΕΙ Ο ΙΑΤΡΟΣ ΜΟΥ;

Ο ιατρός μπορεί να σας δώσει χρήσιμες συμβουλές σχετικά με τον καλύτερο τρόπο διακοπής. Επίσης μπορεί να σας χορηγήσει φάρμακα που:

• Θα μειώσουν τα δυσάρεστα συμπτώματα που εκδηλώνονται όταν πάψετε να καπνίζετε (στερητικά συμπτώματα)

• Θα μειώσουν την έντονη επιθυμία σας για τσιγάρο

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΤΕΡΗΣΗΣ;

• Διαταραχές του ύπνου

• Ευερεθιστότητα, ανησυχία και άγχος

Μερικά άτομα που διακόπτουν το κάπνισμα υφίστανται παροδική κατάθλιψη, και κάποιοι από αυτούς χρειάζονται ειδική αγωγή, όπως συμβουλευτική καθοδήγηση ή αντικαταθλιπτικά φάρμακα. Αν μετά τη διακοπή του καπνίσματος αισθανθείτε κατάθλιψη, θα πρέπει να ενημερώσετε τον γιατρό σας.

Τα συμπτώματα στέρησης συνήθως αντιμετωπίζονται ευκολότερα λίγες εβδομάδες μετά την πλήρη διακοπή.

Τα άτομα που διακόπτουν το κάπνισμα μπορεί να πάρουν βάρος, επειδή τείνουν να τρώνε περισσότερο μετά τη διακοπή. Συνήθως το βάρος τους αυξάνεται κατά 3 κιλά τις πρώτες δύο εβδομάδες, και κατά 4 κιλά επιπλέον τους επόμενους 4 έως 5 μήνες. Η μέση αύξηση βάρους είναι 4 με 5 κιλά. Ένα πρόγραμμα άσκησης σε συνδυασμό με ισορροπημένη διατροφή μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο πρόσληψης βάρους. Τα οφέλη της διακοπής του καπνίσματος είναι πολύ μεγαλύτερα των κινδύνων της αύξησης βάρους.

ΠΩΣ ΒΟΗΘΟΥΝ ΤΑ ΦΑΡΜΑΚΑ;

Η αγωγή με υποκατάστατα νικοτίνης ανακουφίζει τα συμπτώματα στέρησης και μειώνει την έντονη επιθυμία του οργανισμού σας για νικοτίνη, την κύρια ουσία των τσιγάρων. Ωστόσο, η αγωγή με υποκατάστατα νικοτίνης δεν εξαλείφει πλήρως αυτά τα συμπτώματα στέρησης. Πολλοί καπνιστές μπορούν να κόψουν το κάπνισμα χωρίς να χρησιμοποιήσουν υποκατάστατα νικοτίνης. 

Η αγωγή με υποκατάστατα νικοτίνης φαίνεται ότι είναι ασφαλής ακόμα και σε καρδιοπαθείς (βλ. παρακάτω). Ωστόσο, η χρήση αυτής της αγωγής αντενδείκνυται εάν το κάπνισμα συνεχίζεται. 

Η νικοτίνη διατίθεται σε διάφορες μορφές: Πιπάκι, τσίχλα και διαδερμικό έμπλαστρο. Καμία από τις μορφές αυτές δεν υπερτερεί από τις υπόλοιπες, και φαίνεται ότι η αποτελεσματικότητά τους είναι παρόμοια. Ωστόσο, ο κάθε καπνιστής μπορεί να θεωρεί ότι μία μορφή μπορεί να του ταιριάζει περισσότερο. Ο συνδυασμός διαφόρων μορφών π.χ. έμπλαστρο και τσίχλα, πιθανόν είναι πιο αποτελεσματικός από τη χρήση μίας μορφής μόνο. 

Βαρενικλίνη (εμπορική ονομασία Champix) – Πρόκειται για ένα φάρμακο που δρα στον εγκέφαλο μειώνοντας τα συμπτώματα στέρησης της νικοτίνης και την έντονη επιθυμία για τσιγάρο.

Πρέπει να λαμβάνετε με ένα γεμάτο ποτήρι νερό ως εξής:

• Μία ταμπλέτα 0.5 mg την ημέρα για 3 ημέρες

• Μία ταμπλέτα 0.5 mg δύο φορές την ημέρα για τις επόμενες 4 ημέρες

• Μία ταμπλέτα 1 mg δύο φορές την ημέρα στη συνέχεια

Θα πρέπει να προσπαθήσετε να διακόψετε το κάπνισμα 1 εβδομάδα μετά την έναρξη της βαρενικλίνης. Η αγωγή με βαρενκλίνη θα πρέπει να συνεχιστεί για 12 εβδομάδες, πριν διαπιστώσετε αν είναι αποτελεσματική. Αν η προσπάθειά σας είναι επιτυχής στις 12 εβδομάδες, μπορείτε να συνεχίσετε να λαμβάνετε βαρενικλίνη για 12 εβδομάδες επιπλέον. Αν δεν διακόψατε το κάπνισμα έχοντας λάβει βαρενικλίνη για 12 εβδομάδες, μιλήστε με τον γιατρό σας για το επόμενο βήμα.

Συχνές παρενέργειες της βαρενικλίνης είναι η ναυτία και τα περίεργα όνειρα.

Αν λαμβάνετε βαρενικλίνη και εκδηλώσετε οποιοδήποτε από τα παρακάτω συμπτώματα, σταματήστε το φάρμακο και μιλήστε με τον γιατρό σας:

• Νευριάζετε πολύ εύκολα

• Αισθάνεστε κατάθλιψη

• Αρχίσετε να συμπεριφέρεστε περίεργα

ΤΙ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ ΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ;

Μελέτες έχουν δείξει ότι τα καλύτερα αποτελέσματα επιτυγχάνονται με τον συνδυασμό ειδικής φαρμακευτικής αγωγής και συμβουλευτικής από τον θεράποντα ιατρό. Επίσης μπορεί να βοηθήσει ο συνδυασμός υποκατάστατων νικοτίνης με βαρενικλίνη.

Το ηλεκτρονικό τσιγάρο (Ε-cigarette) είναι μια ηλεκτρονική συσκευή που απελευθερώνει νικοτίνη και αποτελείται από τέσσερα βασικά μέρη, όπως παρουσιάζεται στην ακόλουθη εικόνα.

Η χρήση του ηλεκτρονικού τσιγάρου από ενήλικες και εφήβους έχει αυξηθεί από το 2010. Οι περισσότεροι ενήλικες που το χρησιμοποιούν είναι άτομα που έχουν διακόψει το τσιγάρο. Η πλειονότητα των χρηστών του ηλεκτρονικού τσιγάρου το θεωρεί ως εργαλείο διακοπής ή ελάττωσης του καπνίσματος.

Ανεξαρτήτως εμπορικής μάρκας, τα κύρια συστατικά των υγρών αναπλήρωσης είναι νικοτίνη, προπυλενογλυκόλη ή προπυλενογλυκερόλη και ενισχυτικά γεύσης (διατίθενται περισσότερες από 7000 γεύσεις). Επίσης περιέχονται και άλλα συστατικά, όπως νιτροζαμίνες, μόλυβδος, αρσενικό, νικέλιο, μαγγάνιο κ.ά.

Η έκθεση στη νικοτίνη από το ηλεκτρονικό τσιγάρο, όπως και από τα συμβατικά τσιγάρα, αυξάνει την καρδιακή συχνότητα και δημιουργεί μετρήσιμα επίπεδα κονιτίνης, ενός μεταβολίτη της νικοτίνης, στο αίμα [16]. Τα δεδομένα για τις επιπτώσεις που επιφέρει στην υγεία η χρόνια έκθεση σε σκέτη νικοτίνη προέρχονται από μελέτες σε χρόνιους χρήστες υποκατάστατων νικοτίνης, οι οποίοι είχαν διακόψει εντελώς το κάπνισμα. Σύμφωνα με τα δεδομένα αυτά, η χρόνια έκθεση σε νικοτίνη δεν σχετίζεται με μακροπρόθεσμο καρδιοαναπνευστικό κίνδυνο ή μακροπρόθεσμο κίνδυνο καρκινογένεσης. [17-19]. Με λίγα λόγια, τα δεδομένα υποστηρίζουν ότι άλλες χημικές ουσίες εκτός της νικοτίνης ευθύνονται για τον αυξημένο κίνδυνο εμφράγματος του μυοκαρδίου και εγκεφαλικού επεισοδίου στους καπνιστές.

Οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του ηλεκτρονικού τσιγάρου στην υγεία, αν και εν πολλοίς άγνωστες, ενδέχεται να είναι αισθητά ηπιότερες από τη συνέχιση του καπνίσματος συμβατικών τσιγάρων επειδή το ηλεκτρονικό τσιγάρο δεν εκθέτει τον χρήστη σε πολλές από τις ουσίες του καπνού (π.χ. πίσσα, οξειδωτικά αέρια και μονοξείδιο του άνθρακα) που ευθύνονται για πολλές από τις νόσους που αποδίδονται στον καπνό. Το ηλεκτρονικό τσιγάρο εκθέτει τον χρήστη σε νικοτίνη και σε θερμαινόμενη προπυλενογλυκόλη και προπυλενογλυκερόλη καθώς και άλλα συστατικά. Η τοξικότητα της χρόνιας έκθεσης σε αυτά και άλλα συστατικά του ηλεκτρονικού τσιγάρου παραμένει αδιευκρίνιστη.

Η ασφάλεια και αποτελεσματικότητα του ηλεκτρονικού τσιγάρου στη διακοπή του καπνίσματος δεν έχουν τεκμηριωθεί. Ωστόσο, αναγνωρίζεται ολοένα και περισσότερο ότι η χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου από ενήλικες ενέχει λιγότερους κινδύνους από το κάπνισμα συμβατικών τσιγάρων. Το ηλεκτρονικό τσιγάρο δεν αποτελεί εγκεκριμένη μέθοδο διακοπής καπνίσματος, γιατί τα αποτελέσματα των σχετικών μελετών παρατήρησης είναι διφορούμενα [20 -29]. Κάποιες μελέτες αναφέρουν ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο οδηγεί σε διακοπή ή μείωση του καπνίσματος [30]. Ωστόσο, σε πολλές προγενέστερες μελέτες ηλεκτρονικό τσιγάρο δεν είχε συσχετιστεί με υψηλότερα ποσοστά διακοπής ή μείωσης του καπνίσματος [20,24,31,32].

Το 2019, αναφέρθηκαν περιστατικά πνευμονικής βλάβης μετά από χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου και προϊόντων ατμίσματος. Μετά από επιδημιολογική διερεύνηση διαπιστώθηκε ότι τα περιστατικά οφείλονταν στο άτμισμα προϊόντων τετραϋδροκανναβινόλης (THC) που είχαν επιμολυνθεί με οξική βιταμίνη Ε, και όχι στο κοινό ηλεκτρονικό τσιγάρο.

Συμπερασματικά, ένας καπνιστής που απορρίπτει τις τεκμηριωμένες μεθόδους διακοπής μπορεί να καταφύγει στο ηλεκτρονικό τσιγάρο αρκεί να ενημερωθεί σχετικά με την αβεβαιότητα που επικρατεί ως προς την ασφάλεια και αποτελεσματικότητά του.

ΤΙ ΑΛΛΟ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΚΑΝΩ ΓΙΑ ΝΑ ΒΕΛΤΙΩΣΩ ΤΙΣ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΟΥΣ ΔΙΑΚΟΠΗΣ;

Μπορείτε να:

• Ξεκινήσετε γυμναστική.

• Να μην συναναστρέφεστε με καπνιστές και να αποφεύγετε μέρη που έχετε συσχετίσει με το κάπνισμα. Αν στο περιβάλλον σας υπάρχουν άτομα που καπνίζουν, ζητήστε τους να διακόψουν το κάπνισμα.

• Να έχετε πρόχειρες καραμέλες ή τσίχλες. Χρησιμοποιήστε τις αν σας έρθει έντονη επιθυμία για τσιγάρο.

• Καλή περίοδος για διακοπή του καπνίσματος είναι στη διάρκεια μίας άδειας από την εργασία σας, ιδιαίτερα αν καπνίζατε στα διαλείμματα.

• Μην τα παρατήσετε, ακόμα και αν ξανακαπνίσετε. Οι περισσότεροι άνθρωποι χρειάζονται μερικές προσπάθειες για να τα καταφέρουν. Οι επόμενες προσπάθειες συνήθως είναι πιο επιτυχείς.

• Οι περισσότερες υποτροπές συμβαίνουν την πρώτη εβδομάδα μετά τη διακοπή, όταν τα συμπτώματα στέρησης είναι εντονότερα. Στη διάρκεια αυτής της κρίσιμης περιόδου αναζητήστε υποστήριξη από την οικογένειά σας ή φίλους. Χρησιμοποιήστε ανταμοιβές για την επιτυχή διακοπή: ξοδέψτε τα λεφτά που εξοικονομήσατε από τα τσιγάρα π.χ. σε ένα νέο ένδυμα ή ένα γεύμα.

• Όψιμες υποτροπές συχνά παρατηρούνται σε περιόδους στρες ή σε κοινωνικές συναναστροφές που συνδυάζονται με κάπνισμα και κατανάλωση αλκοόλ.

• Η υποτροπή δεν πρέπει να θεωρείται ως αποτυχία. Κάθε διακοπή είναι νίκη. Όσο περισσότερο κρατά, τόσο το καλύτερο.

• Σκεφτείτε προγενέστερες προσπάθειες διακοπής. Τι έφερε αποτέλεσμα; Τι δεν έφερε αποτέλεσμα; Τι συνέβαλλε στην υποτροπή;

• Αποφύγετε σκέψεις όπως «ένα τσιγάρο δεν θα βλάψει». Κατά κανόνα, το ένα τσιγάρο θα οδηγήσει σε πολλά άλλα.