Τι νεότερο

Τα άμεσα δρώντα αντιπηκτικά (DOACs) συνήθως προτιμώνται έναντι της ουαρφαρίνης ή της ασενοκουμαρόλης επειδή δεν χρειάζονται τακτική παρακολούθηση, αλλά ο αιμορραγικός κίνδυνος παραμένει αδιευκρίνιστος.

Μία πρόσφατη μετα-ανάλυση τυχαιοποιημένων μελετών που συμπεριέλαβαν περισσότερα από 26.000 άτομα υπό αγωγή με DOAC ή ασπιρίνη σε μικρή δόση, διαπίστωσε ότι ο κίνδυνος της δαμπιγκατράνης και της απιξαμπάνης για μείζονα και ενδοκράνια αιμορραγία ήταν παρόμοιος με εκείνον της ασπιρίνης σε χαμηλή δόση ενώ ο κίνδυνος της ριβαροξαμπάνης για μείζονα και ενδοκράνια αιμορραγία ήταν υψηλότερος από εκείνον της ασπιρίνης σε χαμηλή δόση.

Οι ιατροί θα πρέπει να είναι προσεκτικοί κατά τη σύγκριση αιμορραγικών κινδύνων μεταξύ DOACs από διαφορετικές μελέτες, γιατί οι μελετώμενοι πληθυσμοί μπορεί να διαφέρουν και τα δεδομένα από άμεσες συγκρίσεις είναι περιορισμένα.

Σε μία μεγάλη αναδρομική μελέτη που σύγκρινε σχεδόν 6.200 ασθενείς που υποβλήθηκαν σε βηματοδότηση συστήματος αγωγής με σχεδόν 17.200 ασθενείς που υποβλήθηκαν σε παραδοσιακή βηματοδότηση RV, η βηματοδότηση του συστήματος αγωγής συσχετίστηκε με χαμηλότερο κίνδυνο νοσηλείας για καρδιακή ανεπάρκεια (σχετικός κίνδυνος [HR] 0.70, 95% CI 0.52-0.94) και χαμηλότερη ολική θνησιμότητα (HR 0.66, 95% CI 0.57-0.77) [1].

Η βηματοδότηση LB συσχετίστηκε με εφάμιλλες κλινικές εκβάσεις και χαμηλότερα ποσοστά επιπλοκών συγκριτικά με τη βηματοδότηση HB. Η βηματοδότηση LB μπορεί να αποτελεί μία καλή εναλλακτική επιλογή για τους ασθενείς με που αναμένεται να χρειαστούν συχνή κοιλιακή βηματοδότηση, όπως π.χ. εκείνοι με κολποκοιλιακό αποκλεισμό.

Οι ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή και εγκεφαλική αιμορραγία συνήθως εκτίθενται σε χρόνιους ανταγωνιστικούς κινδύνους για ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο και υποτροπιάζουσα εγκεφαλική αιμορραγία. Τα δεδομένα που διατίθενται για την ποσοτικοποίηση αυτών των κινδύνων στους ασθενείς που λαμβάνουν άμεσα δρώντα αντιπηκτικά (DOACs) είναι περιορισμένα.

Σε μία μελέτη ανοικτής ταυτότητας (open-label) στην οποία 319 ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή και ατομικό αναμνηστικό εγκεφαλικής αιμορραγίας τυχαιοποιήθηκαν σε αγωγή με DOAC ή απουσία αντιπηκτικής αγωγής, η επακόλουθη συχνότητα ισχαιμικού εγκεφαλικού επεισοδίου ήταν χαμηλότερη σε εκείνους που έλαβαν DOAC (0.8% έναντι 8.6 ανά 100 ασθενείς-έτη), αλλά το όφελος αυτό εξανεμίστηκε εν μέρει από την αύξηση των υποτροπών εγκεφαλικής αιμορραγίας (5% έναντι 0.8% ανά 100 ασθενείς-έτη) [1].

Η ολική θνησιμότητα ήταν παρόμοια ανάμεσα στις δύο ομάδες με ευρέα διαστήματα εμπιστοσύνης. Τα ευρήματα αυτά υποστηρίζουν ότι η επανέναρξη της αντιπηξίας με DOAC είναι εφικτή σε επιλεγμένους ασθενείς με εγκεφαλική αιμορραγία αλλά αναδεικνύουν τη σημασία της λήψης αποφάσεων με συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων προσώπων (ασθενής, οικογένεια, επαγγελματίας υγείας) έχοντας υπόψη αυτούς τους ανταγωνιστικούς κινδύνους.

Σε μία μεγάλη αναδρομική μελέτη που σύγκρινε σχεδόν 6.200 ασθενείς που υποβλήθηκαν σε βηματοδότηση συστήματος αγωγής με σχεδόν 17.200 ασθενείς που υποβλήθηκαν σε παραδοσιακή βηματοδότηση RV, η βηματοδότηση του συστήματος αγωγής συσχετίστηκε με χαμηλότερο κίνδυνο νοσηλείας για καρδιακή ανεπάρκεια (σχετικός κίνδυνος [HR] 0.70, 95% CI 0.52-0.94) και χαμηλότερη ολική θνησιμότητα (HR 0.66, 95% CI 0.57-0.77) [1].

Η βηματοδότηση LB συσχετίστηκε με εφάμιλλες κλινικές εκβάσεις και χαμηλότερα ποσοστά επιπλοκών συγκριτικά με τη βηματοδότηση HB. Η βηματοδότηση LB μπορεί να αποτελεί μία καλή εναλλακτική επιλογή για τους ασθενείς με που αναμένεται να χρειαστούν συχνή κοιλιακή βηματοδότηση, όπως π.χ. εκείνοι με κολποκοιλιακό αποκλεισμό.

Η βηματοδότηση του αριστερού σκέλους (LB) και του δεματίου His (ΗΒ), συλλογικά γνωστές ως βηματοδότηση συστήματος αγωγής, αποτελούν εναλλακτικές επιλογές έναντι της παραδοσιακής βηματοδότησης δεξιάς κοιλίας (RV). Αν και η βηματοδότηση του LB παρουσιάζει χαμηλότερη συχνότητα επιπλοκών από ότι η βηματοδότηση του ΗΒ, τα κλινικά οφέλη της βηματοδότησης LB παραμένουν ανεξακρίβωτα.

Σε μία μεγάλη αναδρομική μελέτη που σύγκρινε σχεδόν 6.200 ασθενείς που υποβλήθηκαν σε βηματοδότηση συστήματος αγωγής με σχεδόν 17.200 ασθενείς που υποβλήθηκαν σε παραδοσιακή βηματοδότηση RV, η βηματοδότηση του συστήματος αγωγής συσχετίστηκε με χαμηλότερο κίνδυνο νοσηλείας για καρδιακή ανεπάρκεια (σχετικός κίνδυνος [HR] 0.70, 95% CI 0.52-0.94) και χαμηλότερη ολική θνησιμότητα (HR 0.66, 95% CI 0.57-0.77) [1].

Η βηματοδότηση LB συσχετίστηκε με εφάμιλλες κλινικές εκβάσεις και χαμηλότερα ποσοστά επιπλοκών συγκριτικά με τη βηματοδότηση HB. Η βηματοδότηση LB μπορεί να αποτελεί μία καλή εναλλακτική επιλογή για τους ασθενείς με που αναμένεται να χρειαστούν συχνή κοιλιακή βηματοδότηση, όπως π.χ. εκείνοι με κολποκοιλιακό αποκλεισμό.

Η Αμερικανική Εταιρία Εντατικής Θεραπείας (Society of Critical Care Medicine, SCCM) επικαιροποίησε πρόσφατα της κατευθυντήριες οδηγίες της για τη χρήση του παρακλίνιου υπερηχογραφήματος στην εντατική θεραπεία (critical care ultrasonography, CCUS).

Η SCCM συνιστά την υπό όρους χρήση του CCUS σε ασθενείς με σηπτική καταπληξία, οξεία αναπνευστική καταπληξία και οξεία καρδιογενή καταπληξία, καθώς και σε ασθενείς με αβέβαιη ογκαιμική κατάσταση.

Η SCCM δεν κατάφερε να διατυπώσει σαφείς συστάσεις για χρήση του CCUS σε ασθενείς που υποβάλλονται σε καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση. Οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν με τις παραπάνω συστάσεις.

Στους ασθενείς με νευρογενή ανορεξία, η απώλεια βάρους και η δυσθρεψία μπορεί να οδηγήσουν σε συννοσηρότητες, περιλαμβανομένων των καρδιαγγειακών διαταραχών, όπως π.χ. η μυοκαρδιοπάθεια και οι διαταραχές αγωγής.

Μία πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι η επίπτωση κάθε καρδιακής διαταραχής κατά τη διάρκεια της 5ετούς παρακολούθησης ήταν σχεδόν δύο φορές υψηλότερη συγκριτικά με τους μάρτυρες που δεν έπασχαν από καμία διαταραχή πρόσληψης τροφής [1].

Οι ασθενείς με νευρογενή ανορεξία θα πρέπει να παρακολουθούνται για συννοσηρότητες, περιλαμβανομένων δομικών και λειτουργικών καρδιαγγειακών διαταραχών που μπορεί να χρειάζονται ειδική αντιμετώπιση σε συνδυασμό με αναπλήρωση θρεπτικών συστατικών.

Η ολεζαρσένη (olezarsen), ένα μικρό παρεμβαλλόμενο RNA που μειώνει την παραγωγή της απολιποπρωτεΐνης C3 (APOC3) και τα κυκλοφορούντα τριγλυκερίδια, αδειοδοτήθηκε στις ΗΠΑ ως συμπληρωματική αγωγή της δίαιτας για τους ασθενείς με σύνδρομο οικογενούς χυλομικροναιμίας (FCS) που παρουσιάζουν σοβαρή υπερτριγλυκεριδαιμία και διατρέχουν υψηλό κίνδυνο για οξεία παγκρεατίτιδα.

Η αδειοδότηση βασίστηκε σε μία τυχαιοποιημένη μελέτη που συμπεριέλαβε 66 ασθενείς με FCS οι οποίοι τυχαιοποιήθηκαν στην υποδόρια χορήγηση ολεζαρσένης (50 mg ή 80 mg) ή placebo (εικονικό φάρμακο) για 49 εβδομάδες [1].

Και οι δύο δόσεις ολεζαρσένης μείωσαν τα επίπεδα της (APOC3) και την επίπτωση της οξείας παγκρετίτιδας στις 53 εβδομάδες, αλλά μόνο η δόση ολεζαρσένης των 80 μg μείωσαν σημαντικα΄τα επίπεδα τριγλυκεριδίων στους 6 μήνες. Οι συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειες της ολεζαρσένης ήταν αντιδράσεις στο σημείο της έγχυσης, μειωμένος αριθμός αιμοπεταλίων και αρθραλγίες. Βάσει αυτών των αποτελεσμάτων, οι ειδικοί συνιστούν την ολεζαρσένη στους ασθενείς με FCS.

Η εμμένουσα χυλομικροναιμία οφείλεται στο σύνδρομο οικογενούς χυλομικροναιμίας (FCS) ή σε πολυπαραγοντικά αίτια και σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για οξεία παγκρεατίτιδα.

Οι επιδράσεις της πλοζασιράνης (plozasiran), ένα πειραματικό παρεμβαλλόμενο RNA που μειώνει την παραγωγή της απολιποπρωτεΐνης C3 (APOC3) και τα κυκλοφορούντα τριγλυκερίδια, αξιολογήθηκε σε μία μελέτη που συμπεριέλαβε 75 ασθενείς με εμμένουσα χυλομικροναιμία (με ή χωρίς επιβεβαιωμένο FCS), οι οποίοι τυχαιοποιήθηκαν στη χορήγηση πλοζασιράνης (25 mg ή 50 mg) ή placebo (εικονικό φάρμακο) ανά 3 μήνες για 12 μήνες συνολικά [1].

Οι ασθενείς που έλαβαν την υψηλή δόση πλοζασιράνης παρουσίασαν 4πλάσια μείωση στα μέσα επίπεδα τριγλυκεριδίων και χαμηλότερη επίπτωση οξείας παγκρεατίτιδας (4% έναντι 20%) συγκριτικά με εκείνους που έλαβαν placebo. Μερικοί ασθενείς με προδιαβήτη ή διαβήτη πριν την ένταξη στη μελέτη παρουσίασαν υπεργλυκαιμία με την πλοζασιράνη. Απαιτούνται περαιτέρω μελέτες για την επιβεβαίωση αυτών των ευρημάτων.

Αν και πολλές τυχαιοποιημένες μελέτες έχουν καταδείξει τα οφέλη της άσκησης στο λιπιδαιμικό προφίλ, οι αναλύσεις που συγκρίνουν τις επιδράσεις διαφορετικών τύπων άσκησης σε συγκεκριμένες λιποπρωτεΐνες είναι λίγες.

Σε μία μετα-ανάλυση 148 τυχαιοποιημένων μελετών, η άσκηση μείωσε ελαφρώς την ολική χοληστερόλη, τη λιποπρωτεΐνη χαμηλής πυκνότητας (LDL), τη λιποπρωτεΐνη πολύ χαμηλής πυκνότητας (VLDL) και τα τριγλυκερίδια, ενώ οι μεταβολές κυμαίνονταν από 3.5% έως 11.7% [1].

Οι παρεμβάσεις που συνδύαζαν αερόβια γυμναστική και ασκήσεις αντίστασης συσχετίστηκαν με βέλτιστες μειώσεις των λιποπρωτεϊνών ορού. Στη μετα-παλινδρόμηση (meta-regression), κάθε επιπλέον συνεδρία αερόβιας γυμναστικής ανά εβδομάδα μείωνε την ολική χοληστερόλη κατά 7.68 mg/dL. Τα δεδομένα αυτά παρέχουν σημαντική πληροφορίες για την ενημέρωση των ασθενών σχετικά με τα οφέλη της άσκησης στο λιπιδαιμικό προφίλ.

Ολοένα και περισσότερα επιστημονικά δεδομένα υποστηρίζουν ότι οι αγγειακές αλλοιώσεις που προδιαθέτουν σε αθηροσκληρωτική καρδιαγγειακή νόσο (ASCVD) ενηλίκων ξεκινούν στην παιδική ηλικία.

Σε μία πρόσφατη μελέτη με τη χρήση δεδομένων από επτά διαφορετικές διαχρονικές μελέτες που συμπεριέλαβαν περισσότερους από 11.000 συμμετέχοντες, η παρακολούθηση των οποίων ξεκίνησε στην εφηβεία και διήρκεσε κατά μέσον όρο 50 χρόνια, η παρουσία παραγόντων αθηροσκληρωτικού καρδιαγγειακού κινδύνου (δηλαδή, η υπέρταση, η παχυσαρκία, το κάπνισμα και η υπερχοληστερολαιμία) συσχετίστηκε με την εμφάνιση θανατηφόρων και μη θανατηφόρων αθηροσκληρωτικών καρδιαγγειακών συμβαμάτων στην ενήλικη ζωή, ανεξάρτητα από την παρουσία άλλων παραγόντων [1].

Όσο περισσότεροι ήταν οι παράγοντες κινδύνου τόσο υψηλότερος ήταν ο κίνδυνος. Τα ευρήματα αυτά αναδεικνύουν τη σημασία του προσυμπτωματικού ελέγχου για παράγοντες αθηροσκληρωτικού καρδιαγγειακού κινδύνου στη διάρκεια της παιδικής ηλικίας και της εφηβείας, καθώς και της παρέμβασης σε νεαρή ηλικία.

Οι αναστολείς της προπρωτεΐνης κονβερτάσης σαμπτιλισίνης/κεξίνης 9 (PCSK9) είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικοί στη μείωση της LDL χοληστερόλης (LDL-C), και η αγωγή με αυτά τα φάρμακα οδηγεί κατά κανόνα σε πολύ χαμηλά επίπεδα LDL-C. Ωστόσο, δεν έχει αποσαφηνιστεί εάν η τόσο μεγάλη μείωση της LDL-C οδηγεί σε έκπτωση των νοητικών λειτουργιών.

Σε μία μη τυφλή (open label) επέκταση της μελέτης FOURIER, ο ετήσιος έλεγχος νοητικών λειτουργιών των ασθενών που υποβάλλονταν σε αγωγή με εβολοκουμάμπη για 5 χρόνια, κατέδειξε διατηρημένες νοητικές λειτουργίες παρά την επίτευξη πολύ χαμηλών επιπέδων LDL-C (μέσος όρος 35 mg/dL).

Με βάση αυτά τα ευρήματα, η μακροχρόνια χορήγηση εβολοκουμάμπης είναι απίθανο να επηρεάζει αρνητικά τις νοητικές λειτουργίες, ακόμα και όταν τα επίπεδα της LDL είναι πολύ χαμηλά.

To υπερηχογράφημα στο σημείο παροχής φροντίδας (POCUS) χρησιμοποιείται ολοένα και περισσότερο στους ασθενείς με καταπληξία (shock) για τη διερεύνηση της αιτιολογίας και την παρακολούθηση της ανταπόκρισης στη χορηγούμενη αγωγή.

Μία πρόσφατη μετα-ανάλυση 18 τυχαιοποιημένων μελετών σε ασθενείς με καταπληξία διαπίστωσε ότι η καθοδηγούμενη με POCUS ανάνηψη μείωσε τη διάρκεια χορήγησης αγγειοδραστικών φαρμάκων (μέση διαφορά -0.73 ημέρες) και ίσως μείωσε τη θνησιμότητα 28 ημερών και την ανάγκη για θεραπεία υποκατάστασης της νεφρικής λειτουργίας (σχετικός κίνδυνος 0.88 και 0.80, αντίστοιχα· οριακή στατιστική σημαντικότητα) [1]. Η χρήση του POCUS δεν επηρέασε την χορήγηση υγρών και ινότροπων φαρμάκων, τη διάρκεια νοσηλείας ή την ανάγκη για μηχανικό αερισμό.

Οι ειδικοί συνεχίζουν να ενθαρρύνουν τη χρήση του POCUS κατά τη διαχείριση ασθενών με καταπληξία αδιευκρίνιστης αιτιολογίας.

Στα παιδιά με υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια (HCM), πληθαίνουν διαρκώς τα επιστημονικά δεδομένα που υποστηρίζουν ότι το φορτίο της καθυστερημένης ενίσχυσης γαδολινίου (LGE) που υποδηλώνει ίνωση στη μαγνητική τομογραφία καρδιάς (CMR) παρέχει χρήσιμες πληροφορίες που αφορούν την εκτίμηση κινδύνου για αιφνίδιο καρδιακό θάνατο (SCD).

Σε μία πρόσφατη μελέτη που συμπεριέλαβε 700 ασθενείς ηλικίας < 21 ετών με HCM, ο κίνδυνος για SCD αυξήθηκε με την αύξηση του φορτίου LGE ακόμα και μετά από διόρθωση ως προς πολλαπλές μεταβλητές που σχετίζονται με SCD [1].

Στους ασθενείς που ο κίνδυνος για SCD παραμένει αδιευκρίνιστος, η ενσωμάτωση του φορτίου LGE στη συνολική εκτίμηση κινδύνου μπορεί να επηρεάσει την απόφαση για τοποθέτηση εμφυτεύσιμου καρδιομετατροπέα απινιδωτή (implantable cardioverter defibrillator, ICD).

Στους ασθενείς που πάσχουν από καρδιακή ανεπάρκεια με μειωμένο κλάσμα εξώθησης, οι ανταγωνιστές των υποδοχέων αλατοκορτικοειδών (MRAs), όπως π.χ. η σπιρονολακτόνη, μειώνουν τον κίνδυνο θανάτου και επιδεινούμενης καρδιακής ανεπάρκειας (HF). Όμως, η αποτελεσματικότητα των MRA στους ασθενείς με οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου (ΜΙ) και φυσιολογικό κλάσμα εξώθησης αριστερής κοιλίας (LVEF) παραμένει αβέβαιη.

Σε μία πρόσφατη μελέτη που συμπεριέλαβε περισσότερους από 6.000 ασθενείς με οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου με ανάσπαση του ST (STEMI) και φυσιολογικό LVEF χωρίς σημεία καρδιακής ανεπάρκειας, εκείνοι στους οποίους χορηγήθηκε σπιρονολακτόνη παρουσίασαν παρόμοια ποσοστά καρδιαγγειακού θανάτου, υποτροπιάζοντος ΜΙ και νέας ή επιδεινούμενης HF μετά από παρακολούθηση μέσης διάρκειας 3 ετών, συγκριτικά με εκείνους στους οποίους χορηγήθηκε εικονικό φάρμακο (placebo) [1].

Στους ασθενείς χωρίς HF ή μειωμένο LVEF μετά από οξύ ΜΙ, η κατά ρουτίνα χορήγηση MRAs δεν ενδείκνυται.

Η αποτελεσματικότητα της κολχικίνης στην πρόληψη του υποτροπιάζοντος εμφράγματος μυοκαρδίου (ΜΙ) παραμένει αβέβαιη.

Μία προγενέστερη μελέτη σε ασθενείς με ΜΙ διαπίστωσε ότι η κολχικίνη μείωσε τη συχνότητα εμφάνισης του συνδυαστικού καταληκτικού σημείου συγκριτικά με το εικονικό φάρμακο (placebo), αλλά το αποτέλεσμα αυτό προέκυψε σε μεγάλο βαθμό από τα χαμηλότερα ποσοστά στηθάγχης και αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου. Η θνησιμότητα και τα ποσοστά υποτροπιάζοντος ΜΙ δεν επηρεάστηκαν σημαντικά. Σε μία πιο πρόσφατη μελέτη που συμπεριέλαβε περισσότερους από 7.000 ασθενείς με οξύ ΜΙ, η θνησιμότητα και τα ποσοστά υποτροπιάζοντος ΜΙ ήταν παρόμοια ανάμεσα στους ασθενείς που χορηγήθηκε κολχικίνη ή εικονικό φάρμακο για χρονικό διάστημα 3 ετών κατά μέσον όρο [1].

Στους ασθενείς με οξύ ΜΙ δεν συνιστάται η κατά ρουτίνα χορήγηση κολχικίνης για τη δευτερογενή πρόληψη καρδιαγγειακών συμβαμάτων.

Βάσει μελετών για τον στόχο της ΑΠ οι οποίες συμπεριέλαβαν διαβητικούς ασθενείς και έμμεσων επιστημονικών δεδομένων από τη μελέτη SPRINT, στους ασθενείς με διαβήτη τύπου 2, συνιστάται εντατική μείωση της ΑΠ, αν και μία μελέτη δεν διαπίστωσε κανένα σημαντικό όφελος με αυτή την προσέγγιση.

Σε μία πρόσφατη μελέτη, περισσότεροι από 12.800 ασθενείς με διαβήτη τύπου 2, υπέρταση και άλλους παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου, τυχαιοποιηθήκαν σε εντατική (συστολική ΑΠ < 120 mm Hg) ή λιγότερο εντατική (συστολική ΑΠ < 140 mm Hg) μείωση της ΑΠ [1]. Ο αλγόριθμος για την παρακολούθηση και την αντιυπερτασική αγωγή ήταν παρόμοιος με εκείνον που χρησιμοποιήθηκε στη μελέτη SPRINT. Μετά από παρακολούθηση μέσης διάρκειας 4.2 ετών, οι ασθενείς που τυχαιοποιήθηκαν σε εντατική μείωση της ΑΠ παρουσίασαν μειωμένη συχνότητα εμφάνισης του συνδυαστικού καταληκτικού σημείου του μη θανατηφόρου εγκεφαλικού επεισοδίου, της καρδιακής ανεπάρκειας και του καρδιαγγειακού θανάτου.

Τα δεδομένα αυτά σε συνδυασμό με προγενέστερες μελέτες, τάσσονται υπέρ μίας ισχυρής σύστασης για εντατική μείωση της ΑΠ στους ασθενείς με διαβήτη τύπου 2.

Στους πάσχοντες από καρδιακή ανεπάρκεια με διατηρημένο κλάσμα εξώθησης (HFpEF), η χορήγηση αγωνιστών των υποδοχέων του γλυκαγονοειδούς (παρόμοιου με τη γλυκαγόνη) πεπτιδίου (GLP-1R) μπορεί να μειώσει το βάρος και τον κίνδυνο νοσηλείας.

Σε μία τυχαιοποιημένη μελέτη που συμπεριέλαβε περισσότερους από 700 ασθενείς με HFpEF και παχυσαρκία (δείκτης μάζας σώματος ≥ 30 kg/m2), η χορήγηση του αγωνιστή των GLP-1R τιρζεπατίδη (tirzepatide) μείωσε τον κίνδυνο νοσηλείας για καρδιακή ανεπάρκεια αλλά όχι τη θνησιμότητα, συγκριτικά με το εικονικό φάρμακο (placebo) [1].

Ανεπιθύμητες ενέργειες (κυρίως από το πεπτικό σύστημα) που οδήγησαν σε διακοπή του φαρμάκου παρατηρήθηκαν στο 6.3% των ασθενών που έλαβαν τιρζεπατίδη και στο 1.4% των ασθενών που έλαβαν εικονικό φάρμακο. Στους πάσχοντες από HFpEF και παχυσαρκία οι ειδικοί συνιστούν παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής σε συνδυασμό με χορήγηση GLP-1R αντί για παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής μόνο.

Στους περισσότερους ασθενείς με έμφραγμα μυοκαρδίου (ΕΜ) χορηγείται β-αποκλειστής πριν την έξοδο από το νοσοκομείο, ο οποίος συνεχίζεται επ’ αόριστον, βάσει επιστημονικών δεδομένων που είχαν συλλεχθεί προτού σημειωθούν εξελίξεις στη αντιμετώπιση του ΕΜ όπως π.χ. η τοποθέτηση στεντ, η διπλή αντιαιμοπεταλιακή αγωγή και η αγωγή με στατίνες.

Σε μία πρόσφατη μελέτη που συμπεριέλαβε σχεδόν 3.700 ασθενείς με οξύ ΕΜ που είχαν ήδη λάβει β-αποκλειστή για τουλάχιστον 6 μήνες (μέση διάρκεια αγωγής 2.9 χρόνια) χωρίς καμία άλλη ένδειξη χορήγησης β-αποκλειστή (π.χ. μειωμένο κλάσμα εξώθησης), οι ασθενείς που τυχαιοποιήθηκαν σε διακοπή του β-αποκλειστή παρουσίασαν παρόμοια θνησιμότητα και ποσοστά επανεμφράγματος με εκείνους που τυχαιοποιήθηκαν σε συνέχιση αυτής της αγωγής [1].

Οι βαθμολογίες ποιότητας ζωής ήταν παρόμοιες ανάμεσα στις δύο ομάδες, γεγονός που υποδηλώνει ότι η διακοπή του β-αποκλειστή δεν βελτιώνει την ποιότητα ζωής. Στους ασθενείς που λαμβάνουν β-αποκλειστή για τουλάχιστον 3 χρόνια μετά το ΕΜ και στους οποίους δεν υπάρχει καμία άλλη ένδειξη συνέχισης του β-αποκλειστή, θα πρέπει να γνωστοποιούνται τα οφέλη και οι κίνδυνοι που απορρέουν από τη συνέχιση αυτής της αγωγής.

Στους ασθενείς με έμφραγμα μυοκαρδίου χωρίς ανάσπαση του διαστήματος ST (NSTEMI), η αντιμετώπιση συνίσταται κατά κανόνα σε στεφανιογραφία και αγγειοπλαστική στεφανιαίων αρτηριών (PCI), αλλά η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα αυτής της μεθόδου στους ηλικιωμένους ασθενείς παραμένουν αμφίβολες.

Σε μία πρόσφατη μελέτη που συμπεριέλαβε περισσότερους από 1.500 ασθενείς ηλικίας ≥ 75 ετών με NSTEMI, οι ασθενείς που τυχαιοποιήθηκαν στην επεμβατική στρατηγική αντιμετώπισης (στεφανιογραφία και PCI) παρουσίασαν χαμηλότερο ποσοστό επανεμφράγματος αλλά παρόμοια ολική θνησιμότητα, συγκριτικά με εκείνους που τυχαιοποιήθηκαν στη συντηρητική στρατηγική αντιμετώπισης [1].

Το ποσοστό μη θανατηφόρων αιμορραγιών ήταν σημαντικά υψηλότερο στην ομάδα της επεμβατικής στρατηγικής. Στους ασθενείς με NSTEMI, οι ειδικοί συνιστούν στεφανιογραφία και PCI αντί για άλλες στρατηγικές αντιμετώπισης.

Η στεφανιαία αρτηριοπάθεια αποτελεί μια κοινή επιπλοκή της μεταμόσχευσης καρδιάς, η οποία είναι δύσκολο να προληφθεί και να αντιμετωπιστεί.

Σε μία τυχαιοποιημένη μελέτη που συμπεριέλαβε 100 ασθενείς οι οποίοι είχαν υποβληθείς σε μεταμόσχευση καρδιάς 4 έως 8 εβδομάδες πριν την ένταξη στη μελέτη και οι οποίοι λάμβαναν πραβαστατίνη, η προσθήκη εβολοκουμάμπης (ένας αναστολέας της προπρωτεΐνης κονβερτάσης σαµπτιλισίνης/κεξίνης 9 [proprotein convertase subtilisin/kexin type 9, PCSK9]) δεν επηρέασε σημαντικά το μέγιστο πάχος του έσω χιτώνα των στεφανιαίων αρτηριών που μετρήθηκε με ενδοστεφανιαίο υπερηχογράφημα [1]. Αξίζει να σημειωθεί ότι η χορήγηση εβολοκουμάμπης δεν προκάλεσε σημαντικές ανεπιθύμητες ενέργειες σε αυτόν τον πληθυσμό.

Η επίδραση της δραστικής μείωσης της λιποπρωτεΐνης χαμηλής πυκνότητας (LDL) με αναστολείς της PCSK9 στην πρόληψη της στεφανιαίας αρτηριοπάθειας παραμένει αδιευκρίνιστη, αλλά στους ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση καρδιάς στους οποίους ενδείκνυται αντιλιπιδαιμική αγωγή και δεν έχουν επιτύχει τον στόχο της LDL, η προσθήκη εβολοκουμάμπης αποτελεί μία ασφαλή θεραπευτική επιλογή.

Μαγνητική τομογραφία καρδιάς (CMR) διενεργείται συχνά στους ασθενείς με μη ισχαιμική διατατική μυοκαρδιοπάθεια (DCM) προκειμένου να ποσοτικοποιηθεί το κλάσμα εξώθησης αριστερής κοιλίας (LVEF) και να εντοπιστεί η παρουσία και η μορφολογία της καθυστερημένης ενίσχυσης γαδολινίου (LGE) που υποδηλώνει ίνωση, διήθηση ή φλεγμονή.

Σε μία πρόσφατη μετα-ανάλυση που συμπεριέλαβε σχεδόν 30.000 ασθενείς με μη ισχαιμική DCM από 103 μελέτες, η παρουσία και η έκταση της LGE συσχετίστηκαν με την ολική θνησιμότητα, την καρδιαγγειακή θνησιμότητα και τα αρρυθμικά συμβάματα, ενώ το LVEF δεν συσχετίστηκε με αυτές τις παραμέτρους [1].

Τα δεδομένα αυτά υποδηλώνουν ότι η CMR μπορεί να αποτελεί μία χρήσιμη μέθοδο για την εκτίμηση κινδύνου των ασθενών με μη ισχαιμική DCM.

Η κατάλυση με καθετήρα αποτελεί μία αποτελεσματική μέθοδο αντιμετώπισης της ηλεκτρικής θύελλας και της ακατάπαυστης κοιλιακής ταχυκαρδίας. Όμως, ο αντίκτυπος της κατάλυσης στη θνησιμότητα παραμένει αδιευκρίνιστος.

Σε μία πολυκεντρική μελέτη παρατήρησης, σχεδόν 600 ασθενείς με ηλεκτρική θύελλα, η κατάλυση με καθετήρα συσχετίστηκε με υψηλότερα ποσοστά επιβίωσης στο 1 και στα 3 έτη και χαμηλότερα ποσοστά υποτροπής στο 1 έτος συγκριτικά με τη φαρμακευτική αγωγή μόνη [1].

Η κατάλυση με καθετήρα για την ηλεκτρική θύελλα και την ακατάπαυστη κοιλιακή ταχυκαρδία είναι μία περίπλοκη, δυνητικά επικίνδυνη διαδικασία που θα πρέπει να διεξάγεται μόνο σε κέντρα που διαθέτουν την απαιτούμενη εμπειρία.

Η τοπική απελευθέρωση φαρμάκου χρησιμοποιώντας επικαλυμμένα με πακλιταξέλη μπαλόνια ή στεντ μειώνει τον κίνδυνο επαναστένωσης μετά από αγγειοπλαστική μηριαίας/ιγνυακής αρτηρίας για περιφερική αρτηριακή νόσο (PAD).

Αν και μία αρχική μετα-ανάλυση ανέφερε αυξημένη θνησιμότητα και πιθανώς αυξημένο κίνδυνο ακρωτηριασμού με τη χρήση προϊόντων με πακλιταξέλη, σύμφωνα με δεδομένα που συλλέχθηκν μετά από μακροχρόνια παρακολούθηση, τα προϊόντα αυτά μπορεί να μην ενέχουν σημαντικό κίνδυνο. Σε μία μετα-ανάλυση που συμπεριέλαβε 4.284 ασθενείς από 19 τυχαιοποιημένες μελέτες, η ολική θνησιμότητα και τα ποσοστά μειζόνων ακρωτηριασμών για τις συσκευές με πακλιταξέλη ήταν παρόμοια με εκείνα των συμβατικών συσκευών για έως και 60 μήνες μετά την παρέμβαση [1].

Παρόλο που τα αποτελέσματα αυτά είναι καθησυχαστικά, τα δυνητικά οφέλη και οι κίνδυνοι που απορρέουν από τη χρήση προϊόντων με πακλιταξέλη θα πρέπει να αναλύονται διεξοδικά στους ασθενείς με PAD.

Η χρονική στιγμή χορήγησης αντιπηκτικής αγωγής μετά από οξύ ισχαιμικό εγκεφαλικό σε ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή (ΚΜ) αποτελεί αντικείμενο διχογνωμίας. Λόγω προβληματισμών για το ενδεχόμενο ενδοκράνιας αιμορραγίας, η έναρξη της αντιπηκτικής αγωγής συνήθως αναβάλλεται για μία έως δύο εβδομάδες σε συγκεκριμένους ασθενείς, όπως π.χ. εκείνους με ευμεγέθη έμφρακτα. Ωστόσο, πρόσφατα ευρήματα από την τυχαιοποιημένη μελέτη OPTIMAS και τη μετα-ανάλυση CATALYST θέτουν αυτή την προσέγγιση υπό αμφισβήτηση [1-3].

Σε μία μετα-ανάλυση που συμπεριέλαβε 6.700 ασθενείς από διάφορες μελέτες (περιλαμβανομένης της OPTIMAS) οι οποίες αφορούσαν τη χρονική στιγμή έναρξης αγωγής με άμεσα δρώντα αντιπηκτικά (DOACs) σε ασθενείς με εγκεφαλικό επεισόδιο και ΚΜ, τα ποσοστά συμπτωματικής ενδοκράνιας αιμορραγίας ήταν παρόμοια στην ομάδα της όψιμης (≤4 ημέρες από την εισβολή του εγκεφαλικού) και της πρώιμης (≥ 5 ημέρες) έναρξης DOAC, ενώ το συνδυαστικό καταληκτικό σημείο του εγκεφαλικού επεισοδίου ή της αιμορραγίας στην ομάδα της πρώιμης έναρξης εμφανίστηκε με οριακά υψηλότερη συχνότητα στις 30 αλλά όχι στις 90 ημέρες [2]. Το 15% περίπου των ασθενών παρουσίαζαν μεγάλα ή σοβαρά έμφρακτα στις τρεις μεγαλύτερες μελέτες.

Τα δεδομένα αυτά υποστηρίζουν την ασφάλεια της πρώιμης χορήγησης DOAC στους ασθενείς με εγκεφαλικό επεισόδιο και ΚΜ, αλλά παραμένει αδιευκρίνιστο το κατά πόσο η πρωϊμότερη χορήγηση DOAC μειώνει τα υποτροπιάζοντα εγκεφαλικά επεισόδια.

Στην αντιμετώπιση της υπέρτασης, οι σταθεροί συνδυασμοί σχετίζονται με καλύτερη συμμόρφωση στην προτεινόμενη αγωγή, βελτιωμένη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης και χαμηλότερη θνησιμότητα. Τα θειαζιδικά παράγωγα (χλωροθαλιδόνη και ινδαπαμίδη) είναι πιο ισχυρά από την υδροχλωροθειαζίδη, αλλά οι διαθέσιμοι σταθεροί συνδυασμοί που περιέχουν θειαζιδικά παράγωγα είναι λίγοι.

Ένας νέος σταθερός συνδυασμός με χαμηλές δόσεις ινδαπαμίδης, τελμισαρτάνης και αμλοδιπίνης, δοκιμάστηκε σε μία μελέτη που συμπεριέλαβε σχεδόν 1.400 άτομα με αρρύθμιστη υπέρταση, τα περισσότερα από τα οποία λάμβαναν ένα ή δύο αντιυπερτασικά φάρμακα, προτού ενταχθούν στη μελέτη [1]. Συγκριτικά με τρεις διπλούς σταθερούς συνδυασμούς, ο τριπλός σταθερός συνδυασμός συσχετίστηκε με μεγαλύτερη μείωση της αρτηριακής πίεσης.

Όταν διατίθεται, ένας τριπλός σταθερός συνδυασμός που περιέχει ινδαπαμίδη μπορεί να διευκολύνει την αντιμετώπιση των ασθενών που χρειάζονται πολλά φάρμακα για να ρυθμίσουν την αρτηριακή τους πίεση.

Η κατάλυση με καθετήρα βελτιώνει τα συμπτώματα της κολπικής μαρμαρυγής (ΚΜ) στους περισσότερους ασθενείς, αλλά συνήθως η ΚΜ υποτροπιάζει και πολλές φορές απαιτείται αντιπηκτική αγωγή για να αμβλυνθεί ο κίνδυνος εγκεφαλικού επεισοδίου τον οποίο ενέχει η ΚΜ.

Τα θέματα αυτά εξετάστηκαν σε μία διπλά τυφλή μελέτη που συμπεριέλαβε περισσότερους από 120 ασθενείς με συμπτωματική ΚΜ, οι οποίοι τυχαιοποιήθηκαν σε κατάλυση με καθετήρα ή εικονική επέμβαση (sham procedure) με βηματοδότηση φρενικού νεύρου [1]. Μετά από 6 μήνες, η ομάδα της κατάλυσης παρουσίαζε μεγαλύτερη βελτίωση των συμπτωμάτων της ΚΜ και μεγαλύτερη μείωση των υποτροπών της ΚΜ συγκριτικά με την ομάδα της εικονικής επέμβασης.

Τα ευρήματα αυτά θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τη λήψη αποφάσεων σχετικά με τη διενέργεια κατάλυσης για ΚΜ, καθώς και κατά την παρακολούθηση και τη χορήγηση αντιπηκτικής αγωγής μετά την ολοκλήρωση της κατάλυσης.

Στους ασθενείς με υπέρταση, η απόφαση για έναρξη αντιυπερτασικής αγωγής εξαρτάται από τον βαθμό αύξησης της αρτηριακής πίεσης και τον καρδιαγγειακό κίνδυνο του ασθενούς. Στους ασθενείς με αρτηριακή πίεση σταδίου 1 ένα κριτήριο έναρξης αντιυπερτασικής αγωγής είναι η αύξηση του υπολογιζόμενου καρδιαγγειακού κινδύνου σε επίπεδα ≥ 10%.

Η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία συνιστά πλέον τη χρήση του υπολογιστή PREVENT (Preventing Risk of Cardiovascular Disease EVENTS) που καταλήγει σταθερά σε χαμηλότερο υπολογιζόμενο κίνδυνο από ότι η αντίστοιχη εξίσωση του 2013. Στις ΗΠΑ, σε μία μεγάλη ομάδα κατοίκων των ΗΠΑ, οι οποίοι διέθεταν κοινά χαρακτηριστικά, περισσότεροι από τους μισούς συμμετέχοντες αναδιαστρωματώθηκαν σε χαμηλότερη κατηγορία κινδύνου χρησιμοποιώντας υπολογιστή PREVENT [1].

Εάν ο υπολογιστής αυτός χρησιμοποιούταν σε ευρεία κλίμακα στις ΗΠΑ, υπολογίζεται ότι 2.6 εκατομμύρια άτομα με υπέρταση θα αντιμετωπίζονταν αρχικά μόνο με αλλαγές στον τρόπο ζωής.

Στους ασθενείς με οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου που υποβάλλονται σε διαδερμική αγγειοπλαστική των ένοχων βλαβών (δηλαδή αυτών που ευθύνονται για το έμφραγμα), η επαναγγείωση των μη ένοχων βλαβών μπορεί να διενεργηθεί αμέσως, να αναβληθεί για αργότερα ή να μη διενεργηθεί καθόλου.

Σε μία πρόσφατη μετα-ανάλυση που συμπεριέλαβε περισσότερους από 10.000 ασθενείς με οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου και εμμένουσα ανάσπαση του διαστήματος ST (STEMI), η επαναγγείωση των ένοχων και των μη ένοχων βλαβών μείωσε την επίπτωση του επενεμφράγματος συγκριτικά με την επαναγγείωση των ένοχων βλαβών μόνο, αλλά η θνησιμότητα ήταν παρόμοια ανάμεσα στις δύο προσεγγίσεις [1]. Επιπλέον, η πιθανότητα επανεμφράγματος ήταν μικρότερη στους ασθενείς που υποβλήθηκαν σε πρώιμη επαναγγείωση των μη ένοχων βλαβών (δηλαδή ταυτόχρονα με την αρχική αγγειοπλαστική που διενεργήθηκε αμέσως μετά το έμφραγμα).

Στους ασθενείς με οξύ STEMI, οι ειδικοί συνιστούν επαναγγείωση των μη ένοχων βλαβών η οποία, εάν είναι εφικτό, θα πρέπει να διενεργείται ταυτόχρονα με την αρχική αγγειοπλαστική.

Η χρήση υπολογιστών κινδύνου (risk calculators) για την εκτίμηση του 10ετούς κινδύνου αθηροσκληρωτικής καρδιαγγειακής νόσου (ASCVD) αποτελεί καθιερωμένη πρακτική. Όμως, o υπολογισμός του αντίστοιχου 30ετούς κινδύνου δεν είναι εξίσου καλά τεκμηριωμένος.

Η ανάλυση μίας κοόρτης σχεδόν 28.000 μεσήλικων γυναικών χωρίς ASCVD διαπίστωσε ότι τα αρχικά επίπεδα της LDL χοληστερόλης, της λιποπρωτεΐνης (α) ή της C-αντιδρώσας πρωτεΐνης υψηλής ευαισθησίας αποτελούσαν ανεξάρτητους προβλεπτικούς παράγοντες αυξημένου κινδύνου για μείζονα αθηροσκληρωτικά καρδιαγγειακά συμβάματα κατά την 30ετή παρακολούθηση [1].

Η αύξηση και των τριών βιοδεικτών συσχετίστηκε με τον υψηλότερο κίνδυνο. Η εν λόγω ανάλυση δεν σύγκρινε την ακρίβεια της βασισμένης σε βιοδείκτες διαστρωμάτωσης κινδύνου με τους υπολογιστές 30ετούς κινδύνου. Για την αποσαφήνιση του ρόλου αυτών των βιοδεικτών στην εκτίμηση του 30ετούς κινδύνου χρειάζονται περαιτέρω μελέτες.

Οι ασθενείς που υποβάλλονται σε διακαθετηριακή εμφύτευση αορτικής βαλβίδας (TAVI) για στένωση αορτικής βαλβίδας πάσχουν συνήθως από στεφανιαία νόσο (CAD).

Ο ρόλος της αγγειοπλαστικής στεφανιαίων αρτηριών (PCI) σε αυτό το κλινικό περιβάλλον εξετάστηκε σε μία μελέτη, στην οποία περισσότεροι από 450 ασθενείς με χρόνια CAD που υποβάλλονταν σε TAVI τυχαιοποιήθηκαν σε PCI (οι περισσότεροι πριν από την TAVI) ή συντηρητική αντιμετώπιση της CAD [1]. Οι ασθενείς που υποβλήθηκαν σε TAVI και ακολούθως έλαβαν διπλή αντιαιμοπεταλιακή αγωγή παρουσίασαν χαμηλότερο κίνδυνο εμφράγματος μυοκαρδίου και επείγουσας στεφανιαίας επαναγγείωσης στα 2 χρόνια, συγκριτικά με την ομάδα της συντηρητικής αντιμετώπισης.

Τα ευρήματα αυτά υπογραμμίζουν τη σημασία της εκτίμησης και της αντιμετώπισης της CAD σε ασθενείς που υποβάλλονται σε TAVI.

Τα αυξημένα επίπεδα μολύβδου αίματος στους ενήλικες έχουν συσχετιστεί με υπέρταση και αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο.

Μία προγενέστερη μελέτη κατέδειξε ότι η χηλίωση με εδετικό δινάτριο (EDTA), ιδίως στους ασθενείς με διαβήτη. Όμως η μελέτη αυτή παρουσίαζε μεθοδολογικά σφάλματα, ένα από τα οποία ήταν ότι δεν επικεντρώθηκε ειδικά στον μόλυβδο ως παράγοντα κινδύνου. Σε μία πρόσφατα δημοσιευμένη ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο (placebo) μελέτη που συμπεριέλαβε ασθενείς με διαβήτη και ατομικό αναμνηστικό εμφράγματος μυοκαρδίου, η χηλίωση με EDTA μείωσε τα μέσα επίπεδα μολύβδου αίματος (0.5 έναντι 0.06 μg/dL), αλλά δεν μείωσε σημαντικά τα καρδιαγγειακά συμβάματα, όπως το έμφραγμα μυοκαρδίου ή το εγκεφαλικό επεισόδιο, ούτε την ολική θνησιμότητα.

Για τον λόγο αυτόν, η θεραπεία χηλίωσης δεν συνιστάται για τη δευτερογενή πρόληψη των καρδιαγγειακών συμβαμάτων.

Οι ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή και σοβαρή χρόνια νεφρική νόσο διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο αιμορραγίας και θρομβοεμβολικών επεισοδίων.

Η βέλτιστη αντιπηκτική αγωγή σε αυτούς τους ασθενείς παραμένει άγνωστη. Σε μία κλινική βάση δεδομένων που συμπεριέλαβε σχεδόν 7.000 μη αιμοκαθαιρόμενους ασθενείς με σοβαρή νεφρική νόσο και κολπική μαρμαρυγή, η απιξαμπάνη συσχετίστηκε με χαμηλότερο κίνδυνο μειζόνων αιμορραγιών συγκριτικά με τη ριβαροξαμπάνη και την ουαρφαρίνη, ενώ η επίπτωση εγκεφαλικού επεισοδίου/συστηματικής εμβολής και η θνησιμότητα ήταν παρόμοια ανάμεσα στα τρία αντιπηκτικά [1].

Η μελέτη αυτή και άλλα δεδομένα παρατήρησης υποστηρίζουν την επιλογή της απιξαμπάνης στους ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή και χρόνια νεφρική νόσο.

Τα δεδομένα για τη βέλτιστη στρατηγική παρέμβασης στους ασθενείς με σοβαρή στένωση αορτικής βαλβίδας και χαμηλό διεγχειρητικό κίνδυνο είναι περιορισμένα.

Σε μία μελέτη, περισσότεροι από 400 τέτοιοι ασθενείς τυχαιοποιήθηκαν σε διακαθετηριακή εμφύτευση αορτικής βαλβίδας (TAVI με βαλβίδα αυτοεκπτυσσόμενη ή εκπτυσσόμενη μέσω μπαλονιού, κατά την κρίση του ιατρού) ή χειρουργική αντικατάσταση αορτικής βαλβίδας (SAVR). Η θνησιμότητα και η επίπτωση εγκεφαλικού επεισοδίου στον 1 χρόνο ήταν υψηλότερη στην ομάδα της SAVR [1].

Στην ομάδα της TAVI, η επίπτωση της πρωτοεμφανιζόμενης κολπικής μαρμαρυγής ήταν χαμηλότερη, αλλά η συχνότητα εμφύτευσης μόνιμου βηματοδότη ήταν υψηλότερη. Απαιτούνται περαιτέρω μελέτες για να αποσαφηνιστούν οι μακροπρόθεσμες εκβάσεις αυτών των παρεμβάσεων.

Τα δεδομένα που διατίθενται για τη σύγκριση των μακροπρόθεσμων εμβάσεων μετά από διακαθετηριακή εμφύτευση αορτικής βαλβίδας (TAVI) έναντι των μακροπρόθεσμων εκβάσεων μετά από χειρουργική αντικατάσταση αορτικής βαλβίδας (SAVR) για σοβαρή στένωση αορτικής βαλβίδας, είναι περιορισμένα.

Σε μία πρόσφατη μελέτη, 280 ασθενείς με σοβαρή στένωση αορτικής βαλβίδας τυχαιοποιήθηκαν σε τοποθέτηση βιοπροσθετικής βαλβίδας μεTAVI ή SAVR. Η θνησιμότητα 10 ετών ήταν παρόμοια ανάμεσα στις δύο ομάδες [1]. Η επίπτωση της δυσλειτουργίας βιοπροσθετικής βαλβίδας ήταν χαμηλότερη στην ομάδα της TAVI (1.5% έναντι 10.0%) , όπως και η επίπτωση της εκφύλισης βιοπροσθετικής βαλβίδας (9.7% έναντι 13.8%).

Απαιτούνται περισσότερες μελέτες για τις μακροπρόθεσμες εκβάσεις με στόχο την καλύτερη καθοδήγηση των παρεμβάσεων στους ασθενείς με σοβαρή AS.

Στους ασθενείς με στηθάγχη ανθεκτική στη φαρμακευτική αγωγή και στην επαναγγείωση, μία θεραπευτική επιλογή είναι η τοποθέτηση μιας συσκευής μερικής απολίνωσης του στεφανιαίου κόλπου (reducer), με στόχο τη βελτίωση της μυοκαρδιακής αιμάτωσης μέσω επιβράδυνσης της αιματικής ροής στον στεφανιαίο κόλπο.

Σε μία πρόσφατη μελέτη που συμπεριέλαβε περισσοτέρους από 60 ασθενείς με ανθεκτική στηθάγχη, οι ασθενείς που τυχαιοποιήθηκαν σε τοποθέτηση reducer είχαν περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν βελτίωση των στηθαγχικών συμπτωμάτων συγκριτικά με εκείνους που υποβλήθηκαν σε εικονική επέμβαση (sham procedure) [1]. Ωστόσο, η συνολική αποτελεσματικότητα της συσκευής δεν αποσαφηνίστηκε. Άλλοι σημαντικοί δείκτες αποτελεσματικότητας (π.χ. έκταση ισχαιμικού μυοκαρδίου στον απεικονιστικό έλεγχο, κατηγορία στηθάγχης, χρόνος άσκησης, αριθμός αντιστηθαγχικών φαρμάκων) ήταν παρόμοιοι ανάμεσα στις δύο ομάδες.

Η αντιμετώπιση των ασθενών με ανθεκτική στηθάγχη συνίσταται σε φαρμακευτική αγωγή και επαναγγείωση. Ο ρόλος των βασισμένων σε συσκευές μεθόδων παραμένει αδιευκρίνιστος.

Οι ασθενείς με υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια (HCM) μπορεί να παρουσιάσουν δύσπνοια ή άλλα συμπτώματα λόγω απόφραξης του χώρου εξόδου της αριστερής κοιλίας (LVOT), τα οποία επί του παρόντος αντιμετωπίζονται με φάρμακα που ασκούν αρνητική ινότροπη δράση ή με διαφραγματική μυεκτομή.

Σε μία τυχαιοποιημένη μελέτη που συμπεριέλαβε σχεδόν 300 ασθενείς με HCM και συμπτώματα λόγω απόφραξης του LVOT, οι ασθενείς που έλαβαν αφικαμτένη (aficamten, ένας πειραματικός αναστολέας μυοσίνης που χορηγείται από του στόματος) παρουσίασαν λιγότερα συμπτώματα σοβαρής καρδιακής ανεπάρκειας και βελτιωμένη ποιότητα ζωής, συγκριτικά με εκείνους που έλαβαν εικονικό φάρμακο (placebo) [1].

Αν και έχουν διατυπωθεί προβληματισμοί για αύξηση του κινδύνου κολπικής μαρμαρυγής (AF) εξαιτίας των αναστολέων μυοσίνης, η επίπτωση της AF σε αυτή τη μελέτη ήταν παρόμοια ανάμεσα στις δύο ομάδες. Στους ασθενείς με HCM και συμπτώματα λόγω απόφραξης του LVOT τα οποία είναι ανθεκτικά στην αρχική αγωγή με β-αποκλειστές, οι αναστολείς μυοσίνης μπορεί να αμβλύνουν τα συμπτώματα.

Η καρδιακή αποκατάσταση είναι ωφέλιμη για τους ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια, αλλά δεν έχει αποσαφηνιστεί εάν οι νεότερες μέθοδοι καρδιακής αποκατάστασης (κατ’ οίκον προγράμματα) είναι εξίσου αποτελεσματικά με τα προγράμματαπου εφαρμόζονται σε ειδικά κέντρα αποκατάστασης (π.χ. εντός νοσοκομείων).

Σε μία πρόσφατη μετα-ανάλυση που συμπεριέλαβε πάνω 2.000 ασθενείς, οι περισσότεροι από τους οποίους είχαν κλάσμα εξώθησης < 45%, η καρδιακή αποκατάσταση μείωσε τις νοσηλείες για κάθε αιτία και βελτίωσε την ποιότητα ζωής μετά από παρακολούθηση διάρκειας 6 μηνών [1]. Η τοποθεσία της αποκατάστασης δεν επηρέασε σημαντικά αυτές τις εκβάσεις.

Οι ασθενείς με σταθερή καρδιακή ανεπάρκεια λειτουργικής κατηγορίας ΙΙ έως ΙΙΙ κατά New York Heart Association και μειωμένο κλάσμα εξώθησης, θα πρέπει να συμμετέχουν σε προγράμματα αερόβιας άσκησης.

Αν και η λοίμωξη από αναπνευστικό συγκυτιακό ιό (RSV) είναι κατά κανόνα ήπια στους ενήλικες, η έκβασή της μπορεί να είναι δυσμενής σε μερικά άτομα.

Σε μια συγχρονική μελέτη (cross-sectional study) που διήρκεσε για πέντε περιόδους έξαρσης του RSV, ο σταθμισμένος επιπολασμός τω οξέων καρδιακών συμβαμάτων σε περισσότερα από 6.000 άτομα ηλικίας > 50 ετών με εργαστηριακά επιβεβαιωμένη λοίμωξη από RSV ισούταν με 22% [1]. Τα συχνότερα καρδιακά συμβάματα ήταν η οξεία καρδιακή ανεπάρκεια και το οξύ ισχαιμικό επεισόδιο. Αν και τα περισσότερα συμβάματα εκδηλώθηκαν σε ασθενείς με ατομικό αναμνηστικό καρδιαγγειακής νόσου, το 8.5% εκδηλώθηκαν σε ασθενείς χωρίς τέτοιο αναμνηστικό.

Τα ευρήματα αυτά αναδεικνύουν τη σημασία των προληπτικών μέτρων για τον RSV, ιδίως σε ενήλικες με καρδιαγγειακή νόσο.

Οι περισσότεροι ασθενείς με υπέρταση χρειάζονται συνδυαστική αγωγή για να ελέγξουν την αρτηριακή τους πίεση, συνήθως με δυο φάρμακα σε μέτριες δόσεις. Η χρήση άνω των δύο φαρμάκων σε χαμηλές δόσεις έχει προταθεί ως στρατηγική επίτευξης ελέγχου και ταυτόχρονης ελαχιστοποίησης των δοσοεξαρτώμενων παρενεργειών.

Σε μία μελέτη που συμπεριέλαβε σχεδόν 600 ασθενείς με υπέρταση, ένας σταθερός συνδυασμός τεσσάρων φαρμάκων σε ένα χάπι που περιείχε χαμηλές δόσεις ιρβεσαρτάνης, ινδαπαμίδης, αμλοδιπίνης και βισοπρολόλης, μείωσε την 24ωρη συστολική πίεση περισσότερο από την ιρβεσαρτάνη σε μέγιστη δόση (18 έναντι 10 mm Hg) και συσχετίστηκε με υψηλότερα ποσοστά ελέγχου (77 έναντι 50%) [1]. Η συχνότητα παρενεργειών ήταν παρόμοια ανάμεσα στις δύο ομάδες.

Αν και η στρατηγική αυτή είναι υποσχόμενη, δεν υπάρχει αρκετή κλινική εμπειρία με τη χρήση της, και συνεπώς δεν συνιστάται ως αρχική μέθοδος αντιμετώπισης της υπέρτασης.

Στους ασθενείς με καρδιακή αμυλοείδωση από τρανσθυρετίνη (ATTR), η διήθηση του μυοκαρδίου από ATTR οδηγεί σε καρδιακή ανεπάρκεια (HF). Το κατά πόσο τα φάρμακα που αναστέλλουν την παραγωγή ATTR (π.χ. η πατισιράνη, ένα δίκλωνο μικτό παρεμβαλλόμενο ριβονουκλεϊκό οξύ) μπορούν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά αυτή την κατάσταση, παραμένει άγνωστο.

Σε μία πρόσφατη μελέτη, περισσότεροι από 350 ασθενείς με καρδιακή αμυλοείδωση από ATTR τυχαιοποιήθηκαν σε αγωγή με πατισιράνη ή εικονικό φάρμακο (placebo). Δεν διαπιστώθηκε καμία διαφορά στη θνησιμότητα, τις νοσηλείες ή τις επείγουσες επισκέψεις για HF στη διάρκεια 12 μηνών [1].

Παρόλο που η πατισιράνη συσχετίστηκε με αύξηση της απόστασης βάδισης και βελτίωση της ποιότητας ζωής, η απουσία επίδρασης σε κλινικά σημαντικά καταληκτικά σημεία και η διαθεσιμότητα πιο αποτελεσματικών μεθόδων, περιορίζουν τον ρόλο αυτού του φαρμάκου στην αντιμετώπιση της καρδιακής αμυλοείδωσης από ATTR. Στους ασθενείς αυτούς οι ειδικοί συνιστούν αγωγή με ταφαμίδη. Ο ρόλος των παραγόντων γονιδιακής αποσιώπησης παραμένει αδιευκρίνιστος.

Σύμφωνα με μελέτες παρατήρησης οι καρδιοεκλεκτικοί β-αποκλειστές μπορεί να μειώνουν τον κίνδυνο για θάνατο και παροξύνσειςχρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ) σε ασθενείς με ΧΑΠ. Ωστόσο, μια τυχαιοποιημένη μελέτη σε ασθενείς χωρίς καρδιακές ενδείξεις κατέδειξε πιθανή αύξηση στις σοβαρές παροξύνσεις ΧΑΠ.

Σε μία πρόσφατη πολυκεντρική μελέτη, 515 ασθενείς με μέτρια/σοβαρή ΧΑΠ και συχνές παροξύνσεις (≥ 2 ανά έτος) τυχαιοποιήθηκαν σε βισοπρολόλη τιτλοποιούμενη έως 5 mg ημερησίωςή σε εικονικό φάρμακο (placebo) [1]. Οι αναφερόμενες από τους ασθενείς μέτριες/σοβαρές παροξύνσεις ΧΑΠ και νοσηλείες για ΧΑΠ δεν διέφεραν σχεδόν καθόλου ανάμεσα στις δύο ομάδες. Οι σοβαρές παρενέργειες ήταν, επίσης, παρόμοιες.

Τα δεδομένα αυτά υποδηλώνουν ότι στους ασθενείς με ΧΑΠ αλλά χωρίς καρδιαγγειακές ενδείξεις, οι καρδιοεκλεκτικοί β-αποκλειστές είναι πιθανόν ασφαλείς αλλά δεν προσφέρουν όφελος στη μείωση των παροξύνσεων της ΧΑΠ.

Στους ασθενείς με καρδιακή αμυλοείδωση από τρανσθυρετίνη (ATTR) και συμπτώματα καρδιακής ανεπάρκειας (HF), έχει αποδειχθεί ότι η χορήγηση ενός παράγοντα που αποτρέπει την αποκοπή των τετραμερών ATTR, βελτιώνει την επιβίωση.

Σε μία πρόσφατη μελέτη που συμπεριέλαβε 600 ασθενείς με καρδιακή αμυλοείδωση από ATTR και συμπτώματα HF, οι ασθενείς που τυχαιοποιήθηκαν στη χορήγηση ακοραμίδης (ένας σταθεροποιητής της ATTR), παρουσίασαν χαμηλότερο ποσοστό νοσηλειών στη διάρκεια 30 μηνών συγκριτικά με το εικονικό φάρμακο (placebo) [1].

Σε αντίθεση με την ταφαμίδη, ένα φάρμακο με παρόμοιο μηχανισμό δράσης, η ακοραμίδη δεν μείωσε τη θνησιμότητα συγκριτικά με το εικονικό φάρμακο. Στους ασθενείς με καρδιακή αμυλοείδωση από ATTR και συμπτώματα HF, οι ειδικοί συνιστούν αγωγή με ταφαμίδη.

Μελέτες παρατήρησης έχουν καταδείξει ότι οι παχύσαρκοι έφηβοι διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο έκπτωσης της νεφρικής λειτουργίας.

Σε μία πρόσφατη μελέτη που συμπεριέλαβε 630.000 έφηβους από το Ισραήλ, ο υψηλός δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ) στα τέλη της εφηβείας συσχετίστηκε με εμφάνιση χρόνιας νεφρικής νόσου στην αρχή της ενήλικης ζωής, όπως διαπιστώθηκε από την αλβουμινουρία [1]. Στη σοβαρή παχυσαρκία, ο διορθωμένος σχετικός κίνδυνος για χρόνια νεφρική νόσο ήταν 9.4 για τα άρρενα άτομα και 4.3 για τα θήλεα άτομα.

Για τον λόγο αυτόν, πολλοί ειδικοί συνιστούν προσυμπτωματικό έλεγχο για επηρεασμένη νεφρική λειτουργία στα άτομα με παράγοντες κινδύνου για χρόνια νεφρική νόσο, όπως σοβαρή παχυσαρκία, υπέρταση ή διαβήτη τύπου 2. Ο προσυμπτωματικός έλεγχος συνίσταται σε μέτρηση του πηλίκου αλβουμίνης/κρεατινίνης ούρων.

Οι ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια (HF) και σιδηροπενία χρειάζονται αναπλήρωση σιδήρου, αλλά οι ομάδες ειδικών διαφωνούν ως προς τα αντιλαμβανόμενα οφέλη.

Σε μία πρόσφατη μετα-ανάλυση που συμπεριέλαβε περισσότερους από 4.500 συμμετέχοντες τυχαιοποιημένων μελετών, ο ενδοφλέβιος σίδηρος μείωσε το ποσοστό νοσηλειών για καρδιαγγειακά αίτια συγκριτικά με το εικονικό φάρμακο (placebo). Η ολική θνησιμότητα δεν μειώθηκε [1]. Με βάση τα παραπάνω αποτελέσματα, οι ειδικοί συνιστούν ενδοφλέβιο σίδηρο, αν και η χορήγηση από του στόματος αποτελεί μία εύλογη εναλλακτική επιλογή.

Η σιδηροθεραπεία θα πρέπει να διακόπτεται μόλις η αναπλήρωση των αποθεμάτων σιδήρου ολοκληρωθεί, γιατί η υπερβολική εναπόθεση σιδήρου είναι καρδιοτοξική.

Ο ρόλος του ηλεκτρονικού τσιγάρου στη διακοπή καπνίσματος παραμένει αδιευκρίνιστος, λόγω έλλειψης δεδομένων αναφορικά με την αποτελεσμα-τικότητά και την ασφάλειά του.Ωστόσο, πρόσφατα δεδομένα υποστηρίζουν ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο βοηθά τους ενήλικες να διακόψουν το κάπνισμα [1,2].

Σε μία μετα-ανάλυση επτά τυχαιοποιημένων μελετών, το ηλεκτρονικό τσιγάρο με νικοτίνη οδήγησε σε υψηλότερα ποσοστά διακοπής συγκριτικά τη θεραπεία υποκατάστασης με νικοτίνη (σχετικός κίνδυνος 1.59 υπολογίζονται 4 επιπλέον διακοπές ανά 100 άτομα) [3]. Τα ποσοστά ανεπιθύμητων ενεργειών ήταν παρόμοια ανάμεσα στις δύο ομάδες. Επίσης, φαίνεται ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο με νικοτίνη είναι πιο αποτελεσματικό από τη συνήθη φροντίδα, τη συμπεριφορική συμβουλευτική καθοδήγηση και το ηλεκτρονικό τσιγάρο χωρίς νικοτίνη [3].

Αν και οι προβληματισμοί σχετικά με μακροπρόθεσμη ασφάλεια παραμένουν, τα παραπάνω δεδομένα αναδεικνύουν έναν δυνητικό ρόλο για το ηλεκτρονικό τσιγάρο ως βοήθημα για τη διακοπή καπνίσματος και στα άτομα που δεν τα κατάφεραν με την τυπική φαρμακευτική αγωγή.

Στους ασθενείς με έμφραγμα χωρίς ανάσπαση του διαστήματος ST (NSTEMI) οι οποίοι υποβάλλονται σε αγγειοπλαστική στεφανιαίων αρτηριών (PCI), δεν έχει αποσαφηνιστεί ποιος είναι ο καλύτερος παράγοντας για διεπεμβατική αντιπηξία.

Σε μία πρόσφατη μετα-ανάλυση που συμπεριέλαβε 12.000 ασθενείς με NSTEMI που υποβλήθηκαν σε PCI, η μη κλασματοποιημένη ηπαρίνη και η μπιβαλιρουδίνη συσχετίστηκαν με παρόμοια θνησιμότητα 30 ημερών, συχνότητα επανεμφράγματος και συχνότητα θρόμβωσης στεντ [1]. Η συχνότητα επεισοδίων μείζονος αιμορραγίας (από το σημείο προσπέλασης ή αλλού) ήταν μικρότερη με τη μπιβαλιρουδίνη.

Ωστόσο, η κλινική σημασία αυτού του ευρήματος δεν είναι ξεκάθαρη γιατί στους περισσότερους συμμετέχοντες είχε χρησιμοποιηθεί η μηριαία προσπέλαση, ενώ στη σύγχρονη πρακτική χρησιμοποιείται συνήθως η κερκιδική προσπέλαση, που μειώνει τον κίνδυνο αιμορραγίας ανεξάρτητα από το αντιπηκτικό που χρησιμοποιείται στην PCI. Στους ασθενείς με NSTEMI που υποβάλλονται σε PCI, οι ειδικοί συνιστούν διεπεμβατική αντιπηξία είτε με μη κλασματοποιημένη ηπαρίνη ή με μπιβαλιρουδίνη.

Στους πάσχοντες από καρδιακή ανεπάρκεια με μειωμένο κλάσμα εξώθησης (HFrEF), αποκλεισμό αριστερού σκέλους (LBBB), εύρος QRS ≥ 120 msec και συμπτώματα κατηγορίας ΙΙ και ΙΙΙ κατά ΝΥΗΑ, η θεραπεία καρδιακού επανασυγχρονισμού (CRT) μειώνει τη βραχυπρόθεσμη θνησιμότητα.

Ωστόσο, η επίδραση της CRT στη μακροπρόθεσμη επιβίωση παραμένει άγνωστη. Σε μία πρόσφατη μελέτη που αφορούσε την παρακολούθηση (κατά μέσον όρο 7.7 έτη) 1.050 ασθενών που τυχαιοποιήθηκαν σε CRT με εμφυτεύσιμο καρδιομετατροπέα - απινιδωτή (ICD) ή ICD μόνο, η 15ετής θνησιμότητα ισούταν με 71% και 76%, αντίστοιχα [1].

Με βάση τα παραπάνω αποτελέσματα, οι ειδικοί συνιστούν CRT στους ασθενείς που πληρούν τα αντίστοιχα κριτήρια, με στόχο τη μείωση της βραχυπρόθεσμης και της μακροπρόθεσμης θνησιμότητας.

Μετά από θετικό προσυμπτωματικό τεστ για πρωτοπαθή αλδοστερονισμό, απαιτείται επιβεβαιωτικό τεστ για να τεθεί η διάγνωση. Στα άτομα με θετικό προσυμπτωματικό τεστ αλλά αρνητικό επιβεβαιωτικό τεστ, η βέλτιστη στρατηγική παρακολούθησης παραμένει άγνωστη.

Σε μία μελέτη που παρακολούθησε προοπτικά 184 άτομα με θετικό προσυμπτωματικό τεστ για πρωτοπαθή αλδοστερονισμό, αλλά αρνητικό επιβεβαιωτικό τεστ, διενεργήθηκε επανάληψη του προσυμπτωτικού τεστ τουλάχιστον μετά από 2 χρόνια παρακολούθησης [1]. Εάν αυτό ήταν θετικό διενεργούταν ξανά επιβεβαιωτικό τεστ. Μετά από μέση διάρκεια παρακολούθησης 5 ετών, το 20% των συμμετεχόντων διαγνώστηκαν με πρωτοπαθή αλδοστερονισμό. Εκείνοι που εμφάνισαν πρωτοπαθή αλδοστερονισμό παρουσίασαν υψηλότερη αρτηριακή πίεση ανάμεσα στο αρχικό και στο επαναληπτικό τεστ παρά το ότι υποβάλλονταν σε εξίσου επιθετική αντιυπερτασική θεραπεία.

Τα ευρήματα αυτά υποστηρίζουν την επανάληψη του τεστ για πρωτοπαθή αλδοστερονισμό στα άτομα με αρχικά αρνητικό επιβεβαιωτικό τεστ, ιδίως σε εκείνους με προϊούσα ανθεκτική στη θεραπεία αρτηριακή πίεση.

Η κατάλυση παλμικού πεδίου (pulsed field ablation, PFA), που συνίσταται στη χορήγηση ηλεκτρικών παλμών υψηλού δυναμικού και διάρκειας msec, οι οποίοι προκαλούν εντοπισμένο κυτταρικό θάνατο, μπορεί να καταστήσει εφικτή την ακριβέστερα στοχευμένη κατάλυση της κολπικής μαρμαρυγής (ΚΜ).

Σε μία μονά τυφλή μελέτη, που συμπεριέλαβε 600 άτομα με ανθεκτική παροξυσμική ΚΜ τα οποία υχαιοποιήθηκαν σε PFA ή θερμική κατάλυση (με ραδιοσυχνότητες ή μέσω κρυοκατάλυσης με μπαλόνι), τα ποσοστά επιτυχίας ήταν παρόμοια ανάμεσα στις δύο ομάδες [1]. Τα ποσοστά σοβαρών επιπλοκών ήταν, επίσης, παρόμοια ανάμεσα στις δύο ομάδες.

Τον Δεκέμβριο του 2023 [2] και τον Ιανουάριο του 2024 [3], ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (Food and Drug Administration, FDA) ενέκρινε τα συστήματα PFA για την αντιμετώπιση της παροξυσμικής ΚΜ.

Οι κατευθυντήριες οδηγίες για την πρωτογενή πρόληψη της καρδιαγγειακής νόσου (CVD) συνιστούν τη χρήση υπολογιστών κινδύνου (risk calculators) για την εκτίμηση του κινδύνου αθηροσκληρωτικής καρδιαγγειακής νόσου (ASCVD). Όμως, οι υπολογιστές κινδύνου που προέρχονται από παλαιότερες βάσεις δεδομένων μπορεί να μην απηχούν τον τρέχοντα κίνδυνο σε ετερογενείς πληθυσμούς.

Για την ακριβέστερη εκτίμηση του ASCVD, επινοήθηκε και επικυρώθηκε ο υπολογιστής PREVENT (Preventing Risk of Cardiovascular Disease EVENTS) σε περισσότερους από 6.6 εκατομμύρια ασθενείς, ο οποίος μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον υπολογισμό του 10ετούς και 30ετούς κινδύνου καρδιαγγειακής νόσου και των υπότυπών της, καρδιακής ανεπάρκειας και ASCVD [1,2]. Οι παράμετροι του υπολογιστή PREVENT περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων τον ρυθμό σπειραματικής διήθησης (GFR), τον δείκτη κοινωνικής αποστέρησης και τιμές του λιπιδαιμικού προφίλ.

Ο υπολογιστής PREVENT αποτελεί μία χρήσιμη μέθοδο για τη εξατομίκευση της εκτίμησης κινδύνου και τη συζήτηση της πρωτογενούς πρόληψης με τους ασθενείς.

Οι ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή (ΚΜ) που υποβάλλονται σε κατάλυση με καθετήρα κινδυνεύουν από οξεία περικαρδίτιδα, αλλά η επίπτωσή της και οι σχετικοί παράγοντες κινδύνου δεν έχουν αποσαφηνιστεί πλήρως.

Σε μία σειρά άνω των 1500 ασθενών που υποβλήθηκαν σε κατάλυση ΚΜ, οξεία περικαρδίτιδα διαγνώστηκε στο 4% των ασθενών με μέση έναρξη τη μία ημέρα μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας [1]. Ο κίνδυνος οξείας περικαρδίτιδας ήταν υψηλότερος στους ασθενείς που υποβλήθηκαν σε κατάλυση με ραδιοσυχνότητες συγκριτικά με εκείνουςπου υποβλήθηκαν σε κρυοκατάλυση. Καρδιακός επιπωματισμός παρατηρήθηκε στο 10% των ασθενών με περικαρδίτιδα.

Τα δεδομένα αυτά θα βοηθήσουν να βελτιωθεί η εκτίμηση κινδύνου στους ασθενείς με ΚΜ.

Η ανιχνευόμενη από συσκευές (υποκλινική) κολπική μαρμαρυγή (ΚΜ) αποτελεί συχνό φαινόμενο στους ασθενείς με εμφυτευμένες συσκευές ελέγχου του καρδιακού ρυθμού και έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο για ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο. Όμως τα οφέλη και οι κίνδυνοι της αντιπηξίας υπό αυτές τις συνθήκες παραμένουν αδιευκρίνιστα.

Σε μία μετα-ανάλυση δύο τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων μελετών που σύγκριναν τα άμεσα δρώντα αντιπηκτικά (εντοξαμπάνη και απιξαμπάνη) με εικονικό φάρμακο (placebo) ή ασπιρίνη σε ασθενείς με ανιχνευόμενη από συσκευές ΚΜ, τα άμεσα δρώντα αντιπηκτικά μείωσαν τον κίνδυνο ισχαιμικού εγκεφαλικού επεισοδίου αλλά αύξησαν τον κίνδυνο μείζονος αιμορραγίας [1].

Τα ευρήματα αυτά θα συμβάλλουν στην ορθή αντιμετώπιση των ασθενών με ανιχνευόμενη από συσκευές ΚΜ.

Από σειρές περιστατικών προκύπτει ότι οι ασθενείς με πνευμονική υπέρταση (ΠΥ) μπορεί να κινδυνεύουν από αιμοδυναμική κατέρρειψη στη διάρκεια περικαρδιοκέντησης, αλλά τα διαθέσιμα δεδομένα είναι περιορισμένα και αντικρουόμενα.

Μία μελέτη που διεξήχθη με δεδομένα από τη National Inpatient Database και συμπεριέλαβε 95000 ενήλικες (περιλαμβανομένων σχεδόν 8000 ατόμων με ΠΟΥ) οι οποίοι υποβλήθηκαν σε περικαρδιοκέντηση, αξιολόγησε τις ενδονοσοκομειακές εκβάσεις [1]. Στους ασθενείς με ΠΥ, η περικαρδιοκέντηση συσχετίστηκε με υψηλότερα διορθωμένα ποσοστά ενδονοσοκομειακής θνησιμότητας και καταπληξίας μετά την ολοκλήρωση της περικαρδιοκέντησης συγκριτικά με τους ασθενείς χωρίς ΠΥ.

Τα ευρήματα αυτά σημαίνουν ότι η αιμοδυναμική παρακολούθηση στη διάρκεια περικαρδιοκέντησης είναι ιδιαίτερα σημαντική στους ασθενείς με ΠΥ.

Δεν έχει αποσαφηνιστεί εάν οι λήπτες καρδιακών μοσχευμάτων από δότες με ενεργό COVID-19 παρουσιάζουν παρόμοια επιβίωση με τους λήπτες από δότες χωρίς COVID-19.

Σε μία πρόσφατη μελέτη που συμπεριέλαβε σχεδόν 5900 ασθενείς που υποβλήθηκαν σε μεταμόσχευση καρδιάς, η επιβίωση ενός έτους ήταν χαμηλότερη στους λήπτες καρδιακών μοσχευμάτων από δότες με ενεργό COVID-19 συγκριτικά με τους λήπτες από δότες χωρίς COVID-19 (77% έναντι 91%) [1]. Η αιτία της υψηλότερης θνησιμότητας παραμένει αδιευκρίνιστη και παρά τη διόρθωση ως προς τους συγχυτικούς παράγοντες, η διαφορά στην επιβίωση θα μπορούσε να οφείλεται σε μη μετρούμενους συγχυτικούς παράγοντες ή συστηματικό σφάλμα.

Η απόφαση αποδοχής ενός καρδιακού μοσχεύματος εξαρτάται από τον διαρκή κίνδυνο που ενέχει η αναμονή μεταμόσχευσης και τους κινδύνους που συνοδεύουν έκαστο δυνητικό δότη, περιλαμβανομένης της νόσησης από COVID-19 τη στιγμή της χορήγησης του μοσχεύματος.

Η ανάλυση ηλεκτροκαρδιογραφικών καταγραφών με τη βοήθεια τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ) μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανίχνευση υποκλινικών καρδιαγγειακών παθήσεων, όπως π.χ. η ασυμπτωματική συστολική δυσλειτουργία της αριστερής κοιλίας, αλλά η ακρίβεια αυτής της τεχνολογίας παραμένει αδιευκρίνιστη.

Σε μία πρόσφατη μελέτη που συμπεριέλαβε 380.000 ηλεκτροκαρδιογραφήματα από 116.000 ασθενείς, η βασισμένη σε ΑΙ ηλεκτροκαρδιογραφική ανάλυση διέθετε μέτρια ακρίβεια (ευαισθησία 89% και ειδικότητα 77%) για την ανίχνευση ασθενών με κλάσμα εξώθησης < 40% [1]. Όμως, τα ηλεκτροκαρδιογραφήματα διενεργήθηκαν για διάφορες κλινικές ενδείξεις και δεν ήταν όλοι οι ασθενείς πραγματικά ασυμπτωματικοί. 

Στους ασθενείς που η βασισμένη σε ΑΙ ηλεκτροκαρδιογραφική ανάλυση υποδηλώνει συστολική δυσλειτουργία της αριστερής κοιλίας, απαιτείται περαιτέρω εκτίμηση προτού τεθεί η διάγνωση ή χορηγηθεί αγωγή.

Η βέλτιστη χρονική της προφυλακτικής επέμβασης στους ασθενείς με δίπτυχη αορτική βαλβίδα και διάμετρο ανιούσας αορτής μεταξύ 5.0 και 5.4 cm, παραμένει αδιευκρίνιστη.

Σε μία αναδρομική πολυκεντρική μελέτη που συμπεριέλαβε σχεδόν 500 ασθενείς με δίπτυχη αορτική βαλβίδα και διάμετρο ανιούσας αορτής εντός του παραπάνω εύρους, η παρακολούθηση των οποίων διήρκεσε επτά χρόνια κατά μέσον όρο, άνω του 50% των ασθενών υποβλήθηκαν σε προγραμματισμένη επέμβαση στην αορτή, με διεγχειρητική θνησιμότητα της τάξης του 1.9% [1]. Στη διάρκεια της παρακολούθησης παρατηρήθηκε αορτικός διαχωρισμός στο 1.8% των σχεδόν 500 ασθενών.

Τα ευρήματα αυτά αναδεικνύουν τα διαφορετικά προφίλ κινδύνου της πρώιμης επέμβασης και της παρακολούθησης στους ασθενείς με δίπτυχη αορτική βαλβίδα. Βρίσκεται υπό εξέλιξη μία τυχαιοποιημένη μελέτη για τη σύγκριση αυτών των δύο προσεγγίσεων στους ασθενείς με διάμετρο ανιούσας αορτής μεταξύ 5.0 και 5.4 cm.

Οι αναστολείς της συνθετάσης αλδοστερόνης μπορεί να προσφέρουν το ίδιο αντιυπερτασικό όφελος με τους ανταγωνιστές των υποδοχέων αλατοκορτικοειδών (όπως π.χ. η σπιρονολακτόνη) χωρίς τις συνοδούς ορμονικές παρενέργειες.

Η λορουνδροστάτη (lorundrostat), ένας αναστολέας της συνθετάσης αλδοστερόνης, δοκιμάστηκε σε μία μελέτη που συμπεριέλαβε 163 ασθενείς με κατεσταλμένη δραστηριότητα ρενίνης και μη ελεγχόμενη υπέρταση παρά τη λήψη αντιυπερτασικής αγωγής (τουλάχιστον δύο φάρμακα) [1].

Συγκριτικά με το εικονικό φάρμακο (placebo), η λορουνδροστάτη μείωσε τη συστολική πίεση ιατρείου εντός 8 εβδομάδων κατά 1.5 έως 9.6 mm Hg, ανάλογα με τη δόση της λορουνδροστάτης. Οι αναστολείς της συνθετάσης αλδοστερόνης, όπως η λορουνδροστάτη, μπορεί να χρησιμεύσουν στην αντιμετώπιση της ανθεκτικής υπέρτασης.

Η φλεβοαρτηριακή εξωσωματική οξυγόνωση μέσω μεμβράνης (V-A ECMO) μπορεί να βελτιώσει την επιβίωση στους ασθενείς με ανθεκτική καρδιογενή καταπληξία ποικίλης αιτιολογίας. Ωστόσο, το όφελος από την κατά ρουτίνα χρήση της V-A ECMO στην καρδιογενή καταπληξίας λόγω οξέος εμφράγματος μυοκαρδίου (ΟΕΜ) παραμένει αναπόδεικτο.

Σε μία μετα-ανάλυση τεσσάρων τυχαιοποιημένων μελετών (σχεδόν 570 ασθενείς με καρδιογενή καταπληξία λόγω ΟΕΜ), η κατά ρουτίνα χρήση V-A ECMO δεν κατέδειξε κανένα όφελος επιβίωσης αλλά συσχετίστηκε με αύξηση του κινδύνου μείζονος αιμορραγίας και περιφερικής ισχαιμίας συγκριτικά με την απλή φαρμακευτική αγωγή [1]. Οι περιορισμοί αυτής της μετα-ανάλυσης περιλαμβάνουν τη διακίνηση (crossover) ασθενών από την ομάδα ελέγχου στην ομάδα παρέμβασης, και το χαμηλό ποσοστό ενεργητικής αποφόρτισης της αριστερής κοιλίας που μπορεί να συνιστά συστηματικό σφάλμα υπέρ της ομάδας ελέγχου.

Τα ευρήματα αυτά υποδηλώνουν ότι η χρήση της V-A ECMO στην καρδιογενή καταπληξία λόγω οξέος εμφράγματος μυοκαρδίου (ΟΕΜ) δεν προσφέρει σημαντικό όφελος, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν μπορεί να ωφελήσει επιλεγμένους ασθενείς που είναι υποψήφιοι για χειρουργικές επεμβάσεις διάσωσης, όπως π.χ. μεταμόσχευση καρδιάς.

Για τους ασθενείς με συμπτωματική υπερτροφική αποφρακτική μυοκαρδιοπάθεια (HOCM), υπάρχει μία καινούργια κατηγορία φαρμάκων, ο αναστολείς μυοσίνης, που μπορούν να αμβλύνουν τα συμπτώματα ή την απόφραξη. Δύο πρόσφατες μελέτες, έφεραν στο φως πρόσθετα στοιχεία για τις δράσεις αυτών των παραγόντων:

• Σε μία τυχαιοποιημένη μελέτη, οι ασθενείς με συμπτωματική HOCM που έλαβαν μαβακαμτένη (mavacamten), παρουσίασαν βελτίωση των συμπτωμάτων συγκριτικά τους ασθενείς στους οποίους χορηγήθηκε το εικονικό φάρμακο (placebo) [1].

• Σε μία παρόμοια μελέτη, οι ασθενείς που τυχαιοποιήθηκαν στη χορήγηση μαβακαμτένηςκαι εκείνοι στους οποίους χορηγήθηκε αρχικά εικονικό φάρμακο για 16 εβδομάδες και έπειτα διακινήθηκαν στην ομάδα της μαβακαμτένης , παρουσίασαν μειωμένη ανάγκη για καρδιοχειρουργική επέμβαση (δηλαδή, διαφραγματική μυεκτομή) στις 56 εβδομάδες [2].

Στους ασθενείς με συμπτωματική HOCM, η μαβακαμτένη μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματα και να απομακρύνει χρονικά την ανάγκη για καρδιοχειρουργική επέμβαση.

Στους ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή (ΚΜ), η κατάλυση με καθετήρα μπορεί να αμβλύνει την ψυχολογική δυσφορία και τα συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης συγκριτικά με τη φαρμακευτική αγωγή, αλλά δεν διατίθενται τυχαιοποιημένες μελέτες.

Σε μία πρόσφατη μελέτη, στην οποία 100 συμπτωματικοί ασθενείς με ΚΜ τυχαιοποιήθηκαν σε κατάλυση με καθετήρα ή φαρμακευτική αγωγή, εκείνοι που υποβλήθηκαν σε κατάλυση με καθετήρα παρουσίασαν μικρότερη βαθμολογία στην Κλίμακα Άγχους και Κατάθλιψης στο Γενικό Νοσοκομείο (Hospital Anxiety and Depression Scale) στους 12 μήνες [1].

Ο επιπολασμός της ψυχολογικής δυσφορίας ήταν επίσης χαμηλότερος στην ομάδα της κατάλυσης στους 12 μήνες. Στους ασθενείς με ΚΜ, η κατάλυση με καθετήρα μπορεί να αποτελεί μία μέθοδο αντιμετώπισης της ψυχολογικής δυσφορίας.

Στους ασθενείς με οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου, η επαναγγείωση της ένοχης αρτηρίας αποτελεί τον κύριο στόχο της διαδερμικής αγγειοπλαστικής, αλλά η ιδανική διαχείριση των υπολειμματικών μη ένοχων βλαβών παραμένει αδιευκρίνιστη.

Σε μια πρόσφατη μελέτη που συμπεριέλαβε σχεδόν 1500 ηλικιωμένους ασθενείς (μέση ηλικία 80 έτη) με οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου και πολυαγγειακή στεφανιαία νόσο, οι οποίοι δεν ήταν υποψήφιοι για επέμβαση αορτοστεφανιαίας παράκαμψης (CABG), εκείνοι που τυχαιοποιήθηκαν σε διαδερμική αγγειοπλαστική των μη ένοχων βλαβών (δηλαδή, σε πλήρη επαναγγείωση) στη διάρκεια της αρχικής εισαγωγής, παρουσίασαν μικρότερη ολική θνησιμότητα και χαμηλότερο ποσοστό υποτροπιαζόντων εμφραγμάτων μυοκαρδίου από ότι εκείνοι που τυχαιοποιήθηκαν σε καμία πρόσθετη προγραμματισμένη διαδερμική αγγειοπλαστική [1].

Τα ποσοστά των καταληκτικών σημείων ασφάλειας (π.χ. αιμορραγία) ήταν παρόμοια ανάμεσα στις δύο ομάδες. Στους ασθενείς με οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου που υποβάλλονται σε διαδερμική αγγειοπλαστική και δεν είναι υποψήφιοι για CABG, οι ειδικοί συνιστούν πλήρη επαναγγείωση όλων των στενωτικών βλαβών πριν την έξοδο από το νοσοκομείο.

Από τους ασθενείς με οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου και πολυαγγειακή νόσο που έχουν υποβληθεί σε διαδερμική αγγειοπλαστική της ένοχης βλάβης, αλλά έχουν υπολειμματικές μη ένοχες βλάβες, κάποιοι υποβάλλονται σε άμεση διαδερμική αγγειοπλαστική αυτών των βλαβών, ενώ άλλοι υποβάλλονται σε διαδερμική αγγειοπλαστική σε δεύτερο χρόνο μετά από ημέρες ή εβδομάδες.

Σε μία πρόσφατη μελέτη που συμπεριέλαβε πάνω από 400 ασθενείς με έμφραγμα μυοκαρδίου με εμμένουσα ανάσπαση του ST, οι οποίοι είχαν υποβληθεί επιτυχώς σε διαδερμική αγγειοπλαστική της ένοχης βλάβης, εκείνοι που τυχαιοποιήθηκαν σε άμεση διαδερμική αγγειοπλαστική των μη ένοχων βλαβών παρουσίασαν μικρότερο ποσοστό υποτροπιαζόντων εμφραγμάτων μυοκαρδίου από ότι εκείνοι που τυχαιοποιήθηκαν σε διαδερμική αγγειοπλαστική αυτών των βλαβών σε δεύτερο χρόνο [1].

Τα ποσοστά θανάτου και καρδιακής ανεπάρκειας ήταν παρόμοια ανάμεσα στις δύο ομάδες. Για τους ασθενείς με έμφραγμα μυοκαρδίου με εμμένουσα ανάσπαση του ST και υπολειμματικές μη ένοχες στενωτικές βλάβες, οι ειδικοί συνιστούν διαδερμική αγγειοπλαστική των μη ένοχων βλαβών πριν την έξοδο από το νοσοκομείο και κατά προτίμηση κατά τη διάρκεια της αγγειοπλαστικής των ένοχων βλαβών.

Στους πάσχοντες από καρδιακή ανεπάρκεια με διατηρημένο κλάσμα εξώθησης (HFpEF), η απώλεια βάρους μπορεί να βελτιώσει τη λειτουργική ικανότητα και την ποιότητα ζωής. Όμως, η απώλεια βάρους σε αυτή την ομάδα ασθενών είναι δύσκολη.

Σε μία πρόσφατη τυχαιοποιημένη μελέτη που συμπεριέλαβε περισσότερους από 500 πάσχοντες από HFpEF, οι ασθενείς που έλαβαν σεμαγλουτίδη (semaglutide) παρουσίασαν μεγαλύτερη βελτίωση της ικανότητας για άσκηση (δηλαδή, της απόστασης στην 6λεπτη δοκιμασία βάδισης) και της ποιότητας ζωής και μεγαλύτερη απώλεια βάρους (-13% μέση μεταβολή στο σωματικό βάρος έναντι -2.6%) στις 52 εβδομάδες, συγκριτικά με τους ασθενείς που έλαβαν εικονικό φάρμακο (placebo) [1].

Μία διερευνητική ανάλυση κατέδειξε μικρότερο κίνδυνο επείγουσας νοσηλείας για καρδιακή ανεπάρκεια στα άτομα που έλαβαν σεμαγλουτίδη. Όπως άλλοι ασθενείς με παχυσαρκία, οι ασθενείς με HFpEF και παχυσαρκία, θα πρέπει να υποβάλλονται σε θεραπεία για απώλεια βάρους.

Η σιδηροπενία αποτελεί συχνό φαινόμενο στους ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια, αλλά παραμένει άγνωστο το κατά πόσο η χορήγηση σιδήρου μειώνει τη θνησιμότητα ή τις νοσηλείες σε αυτόν τον πληθυσμό. Πρόσφατες εργασίες για τις επιδράσεις της ενδοφλέβιας χορήγησης σιδήρου κατέληξαν στα εξής συμπεράσματα:

• Σε μία μελέτη που συμπεριέλαβε σχεδόν 3.100 ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια και μειωμένο κλάσμα εξώθησης (HFrEF), η ενδοφλέβια χορήγηση σιδήρου αύξησε τα αποθέματα σιδήρου, αλλά δεν συσχετίστηκε με σαφή μείωση του κινδύνου καρδιαγγειακού θανάτου ή νοσηλείας για καρδιακή ανεπάρκεια [1].

• Σε μία μετα-ανάλυση τυχαιοποιημένων μελετών για την ενδοφλέβια χορήγηση σιδήρου σε ασθενείς με HFrEF, ο σίδηρος μείωσε τον κίνδυνο νοσηλείας για καρδιακή ανεπάρκεια αλλά η επίδρασή του στην καρδιαγγειακή θνησιμότητα ήταν αμφίβολη [2].

Στους πάσχοντες από σχετιζόμενη με καρκίνο θρομβοεμβολή, πληθαίνουν διαρκώς τα δεδομένα που υποστηρίζουν ότι τα άμεσα δρώντα από του στόματος αντιπηκτικά (DOACs) και η υποδόρια ηπαρίνη χαμηλού μοριακού βάρους (LMWH) διαθέτουν παρόμοια αποτελεσματικότητα και ασφάλεια.

Σε μία πρόσφατη τυχαιοποιημένη μελέτη που συμπεριέλαβε 671 πάσχοντες από σχετιζόμενη με καρκίνο θρομβοεμβολή, δεν παρατηρήθηκαν σημαντικές διαφορές στα ποσοστά υποτροπιάζουσας θρομβοεμβολής (6.1% [DOACs] έναντι 8.8% [LMWH]) και μείζονος αιμορραγίας (5.2% [DOACs] έναντι 5.6% [LMWH]) στους 6 μήνες [1].

Παρά τους περιορισμούς αυτής της μελέτης, όπως η απουσία τυχαιοποίησης και τα χαμηλά ποσοστά συμμόρφωσης με τη LMWH, τα δεδομένα αυτά συμπίπτουνμε προγενέστερα δεδομένα και τάσσονται υπέρ της σύστασης πολλών ειδικών για χρήση DOACs αντί LMWH στους πάσχοντες από σχετιζόμενη με καρκίνο θρομβοεμβολή.

Σε επιλεγμένους ασθενείς με υπερτροφική αποφρακτική μυοκαρδιοπάθεια (HOCM), η διαφραγματική μυεκτομή υπό εξωσωματική κυκλοφορία αποτελεί μια θεραπευτική επιλογή, αλλά υπόκειται στους εξής περιορισμούς: (α) στη διάρκεια της διαδικασίας το μεσοκοιλιακό διάφραγμα δεν είναι καλά ορατό, και (β) δεν υπάρχει η δυνατότητα άμεσης εκτίμησης του αποτελέσματος της μυεκτομής καθώς η καρδιά είναι απαλλαγμένη από φορτίο. Μία νέα μέθοδος, η διακορυφαία μυεκτομή (χωρίς εξωσωματική κυκλοφορία), αποσκοπεί στην υπέρβαση αυτών των περιορισμών.

Σε μία πρόσφατη αναφορά ενός κέντρου για 46 ασθενείς με HOCM που υποβλήθηκαν σε διακορυφαία μυεκτομή, οι 42 παρουσίασαν μείωση της κλίσης πίεσης στον χώρο εξόδου της αριστερής κοιλία χωρίς μέτρια ή χειρότερη ανεπάρκεια μιτροειδούς και αύξηση της μέσης απόστασης στη δοκιμασία βάδισης 6 λεπτών [1]. Οι επιπλοκές που παρατηρήθηκαν ήταν, ένας μετεγχειρητικός θάνατος, ένα περιστατικό τρώσης του μεσοκοιλιακού διαφράγματος και ένα περιστατικό ρήξης της κορυφής της αριστερής κοιλίας. Στους ασθενείς με HOCM και συμπτώματα λόγω σοβαρής απόφραξης, η καθιερωμένη φροντίδα συνίσταται σε φαρμακευτική αγωγή και διαφραγματική μυεκτομή υπό εξωσωματική κυκλοφορία.

Ο ρόλος της διακορυφαίας μυεκτομής θα αποσαφηνιστεί με περαιτέρω μελέτες.

Η ασπιρίνη μπορεί να αυξήσει τον αιμορραγικό κίνδυνο, αλλά δεν διατίθενται δεδομένα για την αναιμία και τη σιδηροπενική αναιμία σε άτομα χωρίς κλινικά εμφανή αιμορραγία.

Μια νέα δευτερογενής ανάλυση μίας μελέτης σε ηλικιωμένους που τυχαιοποιήθηκαν σε καθημερινή λήψη ασπιρίνης σε χαμηλή δόση ή εικονικό φάρμακο (placebo), κατέδειξε μία μικρή αλλά στατιστικά σημαντική αύξηση στο ποσοστό αναιμίας (51 ανά 1000 άτομα-έτη στην ομάδα της ασπιρίνης έναντι 43 ανά 1000 άτομα-έτη στην ομάδα του εικονικού φαρμάκου) και της σιδηροπενικής αναιμίας (13% στην ομάδα της ασπιρίνης έναντι 10% στην ομάδα του εικονικού φαρμάκου) [1].

Παρόλο που η απόφαση διενέργειας ελέγχου για αναιμία ή σιδηροπενική αναιμία στα άτομα που λαμβάνουν ασπιρίνη είναι εξατομικευμένη, τα δεδομένα αυτά αποτελούν ένα έρεισμα για τους επαγγελματίες υγείας που επιλέξουν να προτείνουν έλεγχο.

Η βηματοδότηση του συστήματος αγωγής είναι μία μέθοδος βηματοδότησης που διεγείρει απευθείας το ερεθισματαγωγό σύστημα της καρδιάς και συγκεκριμένα το δεμάτιο του His ή το αριστερό σκέλος με στόχο τον επανασυγχρονισμό μεταξύ δεξιάς και αριστερής κοιλίας.

Για πρώτη φορά, η Heart Rhythm Society, η Asia Pacific Heart Rhythm Society και η Latin American Heart Rhythm Society δημοσίευσαν κατευθυντήριες οδηγίες για τη χρήση βηματοδότησης του συστήματος αγωγής στη θεραπεία καρδιακού επανασυγχρονισμού (CRT) [1]. Όσον αφορά τους ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια, οι κατευθυντήριες οδηγίες αναφέρουν ότι η βηματοδότηση του συστήματος αγωγής αποτελεί μία λογική επιλογή για τους ασθενείς που αδυνατούν να υποβληθούν στην παραδοσιακή CRT με ηλεκτρόδιο στον στεφανιαίο κόλπο (αμφικοιλιακή βηματοδότηση), αλλά κατά κανόνα δεν αποτελεί την πρώτη επιλογή για επίτευξη CRT.

Στους ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια στους οποίους ενδείκνυται CRT, προτιμάται η αμφικοιλιακή βηματοδότηση, αλλά σε εκείνους που αδυνατούν να υποβληθούν σε αυτή τη μέθοδο βηματοδότησης, ο καρδιακός επανασυγχρονισμός με βηματοδότηση του συστήματος αγωγής αποτελεί μία εναλλακτική επιλογή.

Τα διαθέσιμα συστήματα μονοεστιακής βηματοδότησης χωρίς ηλεκτρόδια δεν παρέχουν τη δυνατότητα κολπικής βηματοδότησης ή σταθερού κολποκοιλιακού συγχρονισμού.

Σε μία προοπτική πολυκεντρική μελέτη που συμπεριέλαβε σχεδόν 300 ασθενείς με δυσλειτουργία φλεβοκόμβου ή κολποκοιλιακό αποκλεισμό δοκιμάστηκε ένα πειραματικό σύστημα διεστιακής βηματοδότησης χωρίς ηλεκτρόδια [1]. Η εμφύτευση στέφθηκε με επιτυχία σε όλους σχεδόν τους ασθενείς, και το πρωτεύον καταληκτικό σημείο της απουσίας (σχετιζόμενων με τη συσκευή ή τη διαδικασία) επιπλοκών στις 90 ημέρες εκπληρώθηκε. Το σύστημα εκπλήρωσε, επίσης, τους στόχους απόδοσης για την κολπική βηματοδότηση και τον κολποκοιλιακό συγχρονισμό.

Τα ευρήματα αυτά υποδηλώνουν ότι η βηματοδότηση χωρίς ηλεκτρόδια μπορεί στο μέλλον να χρησιμοποιηθεί για ένα ευρύτερο φάσμα ενδείξεων περιλαμβανομένης της δυσλειτουργίας φλεβοκόμβου και του κολποκοιλιακού αποκλεισμού.

Η αυτο-μέτρηση της αρτηριακής πίεσης (π.χ. η μέτρηση της αρτηριακής πίεσης κατ’ οίκον) συνιστάται για επιβεβαίωση της υπέρτασης εάν δεν διατίθεται 24ωρη περιπατητική καταγραφή της αρτηριακής πίεσης ("Holter" πίεσης), καθώς και για την προοπτική παρακολούθηση της αρτηριακής πίεσης σε ασθενείς που λαμβάνουν ήδη αντιυπερτασική αγωγή. Ωστόσο, μόνο το 15% των εμπορικά διαθέσιμων πιεσόμετρων σε παγκόσμιο επίπεδο συνοδεύονται από δημοσιευμένα στοιχεία για την ακρίβειά τους.

Επιπλέον, μια πολυεθνική μελέτη διαπίστωσε ότι έχουν επικυρωθεί μόνο το 20% περίπου των πιο ευπώλητων πιεσόμετρων [1].

Επειδή η αυτο-μέτρηση της αρτηριακής πίεσης αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ορθής αντιμετώπισης της υπέρτασης, οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να προμηθεύονται λίστες επικυρωμένων πιεσόμετρων, οι οποίες είναι αναρτημένες στον ιστότοπο της Διεθνούς Εταιρείας Υπέρτασης (International Society of Hypertension), της Αμερικανικής Ιατρικής Εταιρείας (American Medical Association) και του Οργανισμού Hypertension Canada.

Οι ασθενείς με ανθεκτική συμπτωματική σοβαρή ανεπάρκεια τριγλώχινας (TR) μπορεί να ωφεληθούν από την παρέμβαση σε αυτή τη βαλβίδα, αλλά η χειρουργική επέμβαση στην τριγλώχινα ενέχει υψηλό διεγχειρητικό κίνδυνο.

Σε μία μελέτη ανοικτής ταυτότητας (open-label) στην οποία 350 συμπτωματικοί ασθενείς με σοβαρή TR τυχαιοποιήθηκαν σε διακαθετηριακή edge-to edge επιδιόρθωση (TEER) ή χρόνια φαρμακευτική αγωγή, η πρώτη ομάδα παρουσίασε βελτίωση της ποιότητας ζωής και μείωση της σοβαρότητας της TR, αλλά χωρίς διαφορά στον κίνδυνο θανάτου ή νοσηλείας [1].

Τα ευρήματα αυτά υποδηλώνουν ότι η TEER μπορεί να αποτελεί μία λιγότερο επεμβατική εναλλακτική επιλογή έναντι της χειρουργικής επέμβασης στην τριγλώχινα σε συμπτωματικούς ασθενείς με σοβαρή TR. Στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ διατίθενται πλέον συσκευές για TEER της TR.

Στους ασθενείς που ενδείκνυταιστατινοθεραπεία, τα φάρμακα αυτά ασκούν αντιφλεγμονώδη δράση, αλλά ενδέχεται να μην εξαλείφουν πλήρως τη φλεγμονή, η οποία μπορεί να συνεισφέρει στην εμφάνιση αθηροσκληρωτικής καρδιαγγειακής νόσου.

Σε μία ανάλυση που συμπεριέλαβε περισσότερους από 31.000 ασθενείς από τρεις κλινικές μελέτες που αφορούσαν τη στατινοθεραπεία, παρατηρήθηκε στενή συσχέτιση ανάμεσα στα προ θεραπείας επίπεδα της C-αντιδρώσας πρωτεΐνης υψηλής ευαισθησίας (hs-CRP), ενός βιοδείκτη εναπομείναντος κινδύνουλόγω φλεγμονής, και στα μείζονα καρδιαγγειακά συμβάματα και την καρδιαγγειακή θνησιμότητα [1]. Κατά αντιπαραβολή, δεν παρατηρήθηκε καμία συσχέτιση ανάμεσα στα προ θεραπείας επίπεδα της λιποπρωτεΐνης χαμηλής πυκνότητας (LDL), ενός βιοδείκτη εναπομείναντος κινδύνου λόγω χοληστερόλης, και στα μείζονα καρδιαγγειακάσυμβάματα, ενώ η συσχέτιση της LDL με την καρδιαγγειακή θνησιμότητα ήταν ασθενής.

Τα ευρήματα αυτά υποδηλώνουν ότι στους ασθενείς που λαμβάνουν στατινοθεραπεία, η εναπομείνασα φλεγμονή μπορεί να αποτελεί ισχυρότερο προβλεπτικό παράγοντα μελλοντικών καρδιαγγειακών συμβαμάτων από ότι η LDL.

Η απονεύρωση των νεφρικών αρτηριών μειώνει την αρτηριακή πίεση (ΑΠ) σε ασθενείς με ανθεκτική υπέρταση.

Σε μία ελεγχόμενη με εικονική επέμβαση μελέτη (RADIANCE ΙΙ), περισσότεροι από 200 ασθενείς με αρτηριακή υπέρταση χωρίς αγωγή, η απονεύρωση των νεφρικών αρτηριών με υπερήχους μείωσε την 24ωρη περιπατητική πίεση κατά 6/4mm Hg εντός διμήνου συγκριτικά με την εικονική επέμβαση και αύξησε το ποσοστό επίτευξης της ΑΠ-στόχου [1].

Τα ευρήματα αυτά, όπως και εκείνα άλλων μελετών, καταδεικνύουν ότι η απονεύρωση των νεφρικών αρτηριών θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για τη μείωση της αρτηριακής πίεσης σε υπερτασικούς ασθενείς.

Η θεραπευτική αδράνεια, δηλαδή η αδυναμία των ιατρών να κλιμακώσουν την αντιϋπερτασική αγωγή, όταν η αρτηριακή πίεση αυξάνεται ή οι τιμές της ξεπερνούν τους θεραπευτικούς στόχους, συμβάλλει σημαντικά στα χαμηλά ποσοστά ελέγχου της υπέρτασης στoν πληθυσμό.

Μία μεγάλη πληθυσμιακή μελέτη εξέτασε τα ποσοστά έναρξης αντιϋπερτασικής αγωγής (ή κλιμάκωσής της) σε ηλικιωμένους ασθενείς που διαβιούν στις ΗΠΑ και πραγματοποίησαν μία επίσκεψη στον ιατρό τους κατά την οποία διαπιστώθηκε ότι η ΑΠ τους ήταν υψηλότερη από το στόχο (σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας) [1]. Το 2018, ενδεδειγμένη έναρξη αντιϋπερτασικής αγωγής σε ασθενείς που δεν ελάμβαναν αντιϋπερτασικά φάρμακα καταγράφηκε σε λιγότερο από το 20% των επισκέψεων, και ενδεδειγμένη προσθήκη αντιϋπερτασικού φαρμάκου σε ασθενείς που ελάμβαναν αντιϋπερτασικά φάρμακα καταγράφηκε σε λιγότερο από το 10% των επισκέψεων.

Τα δεδομένα αυτά καταδεικνύουν μία μείωση στη συνταγογράφηση συγκριτικά με τα δεδομένα του 2008. Αυτό σημαίνει ότι η θεραπευτική αδράνεια εξακολουθεί να αποτελεί μείζον εμπόδιο για τον έλεγχο της υπέρτασης.

Οι επιλογές αντιμετώπισης για τους ασθενείς με ασυμπτωματική σοβαρή στένωση αορτικής βαλβίδας περιλαμβάνουν τη χειρουργική αντικατάσταση αορτικής βαλβίδας (SAVR), τη διακαθετηριακή εμφύτευση αορτικής βαλβίδας (TAVI) και τη συντηρητική αντιμετώπιση.

Σε μία μετα-ανάλυση δύο τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων μελετών και 10 μελετών παρατήρησης (συνολικά > 4.000 ασθενείς), που σύγκριναν την πρώιμη SAVR με τη συντηρητική αντιμετώπιση, η πρώιμη SAVR συσχετίστηκε με μικρότερη ολική και καρδιαγγειακή θνησιμότητα καθώς και με λιγότερες νοσηλείες για καρδιακή ανεπάρκεια [1].

Οι κίνδυνοι για έμφραγμα μυοκαρδίου και εγκεφαλικό επεισόδιο ήταν παρόμοιοι και με τις δύο μεθόδους αντιμετώπισης. Τα ευρήματα αυτά συνηγορούν υπέρ της πρώιμης SAVR σε επιλεγμένους ασθενείς με ασυμπτωματική σοβαρή στένωση αορτικής βαλβίδας.

H διακαθετηριακή επιδιόρθωση με τεχνική edge-to-edge (TEER) μετριάζει την ανεπάρκεια μιτροειδούς (MR), αλλά η διάρκεια του κλινικού οφέλους δεν έχει αποσαφηνιστεί.

Οι πενταετείς εκβάσεις δημοσιεύτηκαν πρόσφατα από μία τυχαιοποιημένη μελέτη που σύγκρινε την TEERμε την απλή φαρμακευτική αγωγήσε περισσότερους από 600 ασθενείς με μέτρια προς σοβαρή ή σοβαρή (3+ ή 4+) δευτεροπαθή MR και συμπτωματική καρδιακή ανεπάρκεια παρά τη μέγιστη φαρμακευτική αγωγή [1,2]. Στα πέντε έτη, η TEER μείωσε την ολική θνησιμότητα και τις νοσηλείες για καρδιακή ανεπάρκεια συγκριτικά με την απλή φαρμακευτική αγωγή.

Για επιλεγμένους ασθενείς με μέτρια προς σοβαρή ή σοβαρή δευτεροπαθή MR που παραμένουν συμπτωματικοί παρά τη βέλτιστη φαρμακευτική αγωγή, οι ειδικοί συνιστούν TEER.

Οι μαύρες γυναίκες με ισχαιμία χωρίς αποφρακτική στεφανιαία νόσο (ischemia with no obstructive coronary arteries, INOCA) παρουσιάζουν υψηλότερο καρδιαγγειακό κίνδυνο και πιο άτυπα συμπτώματα που οδηγούν σε καθυστερημένη διάγνωση και αντιμετώπιση, συγκριτικά με γυναίκες άλλων φυλών και εθνικοτήτων.

Σε μία μελέτη που συμπεριέλαβε σχεδόν 600 γυναίκες με INOCA, το 17% από τις οποίες ήταν μαύρες, διαπιστώθηκε ότι οι τελευταίες διέτρεχαν υψηλότερο κίνδυνο για μείζονα καρδιαγγειακά συμβάματα και παρουσίαζαν υψηλότερη καρδιαγγειακή θνησιμότητα συγκριτικά με τις γυναίκες άλλων φυλών και εθνικοτήτων [1].

Η διαφορά αυτή μπορεί να εξαλειφθεί μέσω εκπαίδευσης των ασθενών και των επαγγελματιών υγείας για τα συμπτώματα, τη διάγνωση και την αντιμετώπιση της INOCA.

Η επέμβαση Fontan είναι μία παρηγορητική μέθοδος που χρησιμοποιείται στους ασθενείς με λειτουργική ή ανατομική μονήρη κοιλία (φαινόμενο γνωστό και ως μονοκοιλιακή καρδιά). Οι ασθενείς που υποβάλλονται σε επέμβαση Fontan κινδυνεύουν από ηπατοπάθεια, αλλά τα διαθέσιμα δεδομένα για την επίπτωση και τους παράγοντες κινδύνου αυτής της επιπλοκής είναι λίγα.

Σε μία αναδρομική μελέτη που συμπεριέλαβε περισσότερους από 1.000 ασθενείς που είχαν υποβληθεί σε Fontan, διαπιστώθηκε ότι στο 1% αυτών εκδηλώθηκε ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα και στο 13% αυτών κίρρωση, 20 χρόνια μετά την επέμβαση.[1] Παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση κίρρωσης ή ηπατοκυτταρικού καρκινώματος ήταν η υψηλή κεντρική φλεβική πίεση και η σοβαρή ανεπάρκεια των κολποκοιλιακών βαλβίδων.

Τα δεδομένα αυτά παρέχουν δυνητικούς στόχους για παρακολούθηση και πρόληψη της εν λόγω ηπατοπάθειας.

Οι ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια (HF) ωφελούνται από τη βέλτιστη φαρμακευτική αγωγή, αλλά δεν είναι σαφές εάν οι ασθενείς με πρόσφατη νοσηλεία για HF μπορούν να ανεχτούν άμεσες αλλαγές στο θεραπευτικό τους σχήμα.

Σε μία μελέτη στην οποία σχεδόν 1.100 ασθενείς με πρόσφατη νοσηλεία για HF τυχαιοποιήθηκαν σε αγωγή υψηλής έντασης (κλιμάκωση αγωγής έως το 100% των συνιστώμενων δόσεων εντός 2 εβδομάδων από το εξιτήριο συν κλινική επιτήρηση) ή στην καθιερωμένη αγωγή, η πρώτη ομάδα είχε περισσότερες πιθανότητες να επιτύχει τις συνιστώμενες δόσεις των κύριων φαρμάκων για την καρδιακή ανεπάρκεια με μειωμένο κλάσμα εξώθησης (π.χ. σακουμπιτρίλη/βαλσαρτάνη και β-αποκλειστές) καθώς και μικρότερο κίνδυνο επανεισαγωγής στο νοσοκομείο εντός 180 ημερών [1].

Αν και σε γενικές γραμμές οι ανεπιθύμητες ενέργειες ήταν πιο συχνές στην ομάδα της αγωγής υψηλής έντασης, η συχνότητα των σοβαρών ανεπιθύμητων ενεργειών ήταν παρόμοια ανάμεσα στις δύο ομάδες. Σε προσεκτικά επιλεγμένους ασθενείς που έχει προγραμματιστεί η έξοδός τους από το νοσοκομείο και που μπορούν να παρακολουθούνται τακτικά σε εξωτερική βάση, μπορούν να προστίθενται φάρμακα για την HF ή η δόση τους να αυξάνεται μέχρι να επιτευχθούν οι συνιστώμενες δόσεις.

Τα θειαζιδικά παράγωγα, όπως η χλωροθαλιδόνη, διαθέτουν μεγαλύτερη αντιυπερτασική αποτελεσματικότητα από την υδροχλωροθειαζίδη (HCZT), και στους ασθενείς με υπέρταση συνιστάται η χρήση ενός θειαζιδικού παράγωγου αντί της HCZT.

Σε μία μελέτη που σύγκρινε τις επιδράσεις αυτών των παραγόντων, περισσότεροι από 13.000 άντρες βετεράνοι ηλικίας ≥ 65 ετών με μη ελεγχόμενη υπέρταση παρά τη λήψη 25 mg HCZT κατά μόνας ή σε συνδυασμό με άλλους αντιυπερτασικούς παράγοντες, τυχαιοποιήθηκαν σε συνέχιση της HCZT ή αντικατάστασή της με 12.5 mg χλωροθαλιδόνης ημερησίως [1]. Μετά από παρακολούθηση μέσης διάρκειας 2.4 ετών, η θνησιμότητα και η συχνότητα εγκεφαλικού επεισοδίου, εμφράγματος μυοκαρδίου και νοσηλείας για καρδιακή ανεπάρκεια ήταν ίδιες και στις δύο ομάδες. Η αρτηριακή πίεση ήταν επίσης παρόμοια ανάμεσα στις δύο ομάδες και παρέμεινε μη ελεγχόμενη καθόλη τη διάρκεια της μελέτης.

Οι πολλοί περιορισμοί της μελέτης υποβαθμίζουν τη χρησιμότητα των παραπάνω ευρημάτων. Για τον λόγο αυτόν, οι ειδικοί εξακολουθούν να προτιμούν τα θειαζιδικά παράγωγα (π.χ. χλωροθαλιδόνη) αντί της HCZT για την αντιμετώπιση της υπέρτασης.

Η τορσεμίδη και η φουροσεμίδη έχουν διαφορετικές φαρμακολογικές ιδιότητες, αλλά δεν έχει αποσαφηνιστεί εάν ο ένας παράγοντας υπερτερεί του άλλου στους ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια (HF).

Σε μία μελέτη στην οποία 2.900 ασθενείς που νοσηλεύονταν για HF, τυχαιοποιήθηκαν σε αγωγή με τορσεμίδη ή φουροσεμίδη πριν την έξοδό τους από το νοσοκομείο, η ολική θνησιμότητα και οι νοσηλείες για κάθε αιτία στους 12 μήνες ήταν παρόμοια ανάμεσα στις δύο ομάδες [1]. Ωστόσο, η άμεση διασταύρωση (crossover) μεταξύ των δύο ομάδων και το γεγονός ότι επρόκειτο για μία μελέτη ανοικτής ταυτότητας (open-label) μπορεί να έχουν αμβλύνει τυχόν διαφορές στην αποτελεσματικότητα των διουρητικών.

Στους ασθενείς που αναρρώνουν από οξεία μη αντιρροπούμενη HF χωρίς γνωστή αντίσταση στα διουρητικά, η τορσεμίδη και η φουροσεμίδη αποτελούν αξιόπιστες επιλογές για χρήση σε εξωτερικούς ασθενείς.

Οι ασθενείς με σοβαρή ανεπάρκεια τριγλώχινας (TR) πάσχουν συνήθως και από κάποια βαλβιδοπάθεια της αριστερής πλευράς της καρδιάς, αλλά τα προγνωστικά δεδομένα για τους ασθενείς με μεμονωμένη σοβαρή TR χωρίς σημαντική βαλβιδοπάθεια της αριστερής πλευράς της καρδιάς είναι λίγα.

Σε μία μελέτη που συμπεριέλαβε 600 ασθενείς με μεμονωμένη σοβαρή TR, το 23% απεβίωσαν και το 10% νοσηλεύτηκαν για καρδιακή ανεπάρκεια, με μέση διάρκεια παρακολούθησης τους 26.5 μήνες [1]. Οι αρνητικοί προγνωστικοί παράγοντες που εντοπίστηκαν ήταν η πνευμονική υπέρταση, το αυξημένο άζωτο ουρίας αίματος, τα μειωμένα επίπεδα αλβουμίνης και η διόγκωση του αριστερού κόλπου.

Τα δεδομένα αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση της μεμονωμένης σοβαρής TR με βάση τη διαστρωμάτωση κινδύνου.

Τα δεδομένα που διατίθενται για τις μακροπρόθεσμες εκβάσεις των ενηλίκων με έλλειμμα του μεσοκοιλιακού διαφράγματος (VSD) είναι λίγα.

Σε μία πληθυσμιακή μελέτη κοόρτης που σύγκρινε 8.000 ασθενείς με VSD έναντι 80.000 εξομοιωμένων μαρτύρων (matched controls) με μέση διάρκεια παρακολούθησης τα 23 χρόνια, διαπιστώθηκε ότι οι κίνδυνοι για καρδιακή ανεπάρκεια, αρρυθμία, λοιμώδη ενδοκαρδίτιδα και πνευμονική υπέρταση ήταν αυξημένοι στους ασθενείς με μη επιδιορθωμένο ή χειρουργικά επιδιορθωμένο VSD [1]. Στους ασθενείς με μη επιδιορθωμένο VSD, η νοσηρότητα αυξήθηκε μετά την ηλικία των 40 ετών, και σε μικρότερη ηλικία στους ασθενείς με επιδιορθωμένο VSD.

Τα ευρήματα αυτά αναδεικνύουν τη σημασία της διαχρονικής παρακολούθησης στους ενήλικες με VSD.

Η απονεύρωση των νεφρικών αρτηριών μείωσε την αρτηριακή πίεση σε ασθενείς με ανθεκτική υπέρταση σε μία ελεγχόμενη με εικονική επέμβαση (sham procedure) μελέτη.

Σε μία δεύτερη ελεγχόμενη με εικονική επέμβαση μελέτη (RADIANCE-HTN TRIO), 136 ασθενείς με ανθεκτική υπέρταση παρά τη λήψη αγωγής με σταθερό συνδυασμό τριών φαρμάκων, τυχαιοποιήθηκαν σε απονεύρωση των νεφρικών αρτηριών ή εικονική επέμβαση [1,2]. Στους 2 μήνες, η απονεύρωση των νεφρικών αρτηριών οδήγησε σε μεγαλύτερη μείωση της ημερήσιας περιπατητικής συστολικής πίεσης και στη συνέχεια επετράπη η τροποποίηση της φαρμακευτικής αγωγής. Στους 6 μήνες η ημερήσια περιπατητική συστολική πίεση ήταν παρόμοια ανάμεσα στις δύο ομάδες. Στους ασθενείς που υποβλήθηκαν σε απονεύρωση συνταγογραφήθηκαν λιγότερα αντιυπερτασικά φάρμακα στους 6 μήνες, αλλά η διαφορά αυτή δεν ήταν στατιστικά σημαντική.

Τα δεδομένα αυτά υποδηλώνουν ότι η απονεύρωση των νεφρικών αρτηριών θα μπορούσε να μειώσει τον αριθμό των φαρμάκων που χρειάζονται για να ελεγχθεί η αρτηριακή πίεση στους ασθενείς με ανθεκτική υπέρταση.

Στους ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο (CKD) που λαμβάνουν μακροχρόνια αγωγή με αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης (ACEIs) ή ανταγωνιστές των υποδοχέων αγγειοτενσίνης (ARBs), δεν έχει αποσαφηνιστεί εάν τα φάρμακα αυτά θα πρέπει να διακόπτονται όταν οι ασθενείς εμφανίζουν προχωρημένη CKD. Θεωρητικά, η απότομη πτώση του ρυθμού σπειραματικής διήθησης (GFR) η οποία παρατηρείται μετά την έναρξη της αγωγής θα μπορούσε να αποκατασταθεί μετά τη διακοπή των εν λόγω φαρμάκων, καθυστερώντας έτσι την έλευση νεφρικής νόσου τελικού σταδίου (ESRD).

Σε μία μεγάλη μελέτη στην οποία περισσότεροι από 400 ασθενείς με προχωρημένη CKD (μέσος υπολογιζόμενος GFR 18 mL/min/1.73m2) που λάμβαναν μακροχρόνια αγωγή με έναν ACEI ή έναν ARB, τυχαιοποιήθηκαν σε συνέχιση ή διακοπή αυτών των φαρμάκων. Οι ασθενείς που τα διέκοψαν είχαν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν ESKD στα τρία χρόνια, αν και αυτό δεν ήταν στατιστικά σημαντικό. Η θνησιμότητα και η συχνότητα καρδιαγγειακών συμβαμάτων ήταν παρόμοια ανάμεσα στις δύο ομάδες [1].

Τα δεδομένα αυτά τάσσονται υπέρ της χρήσης αυτών των φαρμάκων στους ασθενείς με προχωρημένη CKD.

Η κλασματική εφεδρεία ροής (FFR) και το ενδαγγειακό υπερηχογράφημα (IVUS) χρησιμοποιούνται στη διάρκεια των στεφανιογραφιών για τη λήψη αποφάσεων σχετικά με τις διαδερμικές στεφανιαίες παρεμβάσεις (PCIs), αλλά δεν υπάρχουν δεδομένα σύγκρισης των δύο αυτών μεθόδων αναφορικά με την επίδρασή τους στις κλινικές εκβάσεις.

Στη μελέτη FLAVOUR, στην οποία περισσότεροι από 1.600 ασθενείς με στεφανιαίες βλάβες ενδιάμεσης σοβαρότητας (στένωση 40% - 70%) τυχαιοποιήθηκαν σε αντιμετώπιση καθοδηγούμενη με FFR ή IVUS, ο κίνδυνος θανάτου, εμφράγματος μυοκαρδίου ή επαναγγείωσης στα δυο χρόνια ήταν παρόμοιος ανάμεσα στις δύο ομάδες [1]. Από την ομάδα της FFR οδηγήθηκαν λιγότεροι ασθενείς σε PCI συγκριτικά με την ομάδα του IVUS (44% έναντι 65%), και η αναφερόμενη από τους ασθενείς στηθάγχη ήταν παρόμοια ανάμεσα στις δύο ομάδες.

Οι ειδικοί εξακολουθούν να χρησιμοποιούν FFR για την καθοδήγηση των PCIs σε ασθενείς με στεφανιαίες βλάβες ενδιάμεσης σοβαρότητας και χρησιμοποιούν τον IVUS ως συμπληρωματική μέθοδο για να ελέγχουν την ανατομία της αθηρωματικής πλάκας.

Η καρδιοτοξικότητα μετά από χημειοθεραπεία με ανθρακυκλίνες αποτελεί μια μείζονα επιπλοκή της αντικαρκινικής θεραπείας, και είναι ανάγκη να ανακαλυφθούν μέθοδοι περιορισμού αυτής της τοξικότητας.

Σε μία πρόσφατη μελέτη που συμπεριέλαβε σχεδόν 300 ασθενείς είχαν υποβληθεί σε αγωγή με δοξορουβικίνη για λέμφωμα ή καρκίνο του μαστού και είχαν φυσιολογικό κλάσμα εξώθησης της αριστερής κοιλίας (LVEF), οι συμμετέχοντες τυχαιοποιήθηκαν σε θεραπεία με στατίνη ή placebo (εικονικό φάρμακο). Η μείωση του LVEF στους 24 μήνες ήταν παρόμοια ανάμεσα στις δύο ομάδες [1]. Για την ποσοτικοποίηση του LVEF χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος αναφοράς, δηλαδή η μαγνητική τομογραφία καρδιάς, αλλά από τα τελικά αποτελέσματα απουσίαζαν οι τιμές του LVEF από το ένα τρίτο των συμμετεχόντων.

Σύμφωνα με αυτά τα ευρήματα, η στατινοθεραπεία δεν έχει κανένα ρόλο στην πρόληψη της συστολικής δυσλειτουργίας από ανθρακυκλίνες. Οι ειδικοί συνιστούν ότι για τον περιορισμό της τοξικότητας από ανθρακυκλίνες χρειάζεται μείωση της αθροιστικής τους δόσης και παρακολούθηση των ασθενών με υπερηχοκαρδιογραφία για πρώιμα σημεία τοξικότητας.

Οι ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια που είναι σιδηροπενικοί θα πρέπει να υποβάλλονται σε αναπλήρωση σιδήρου, αλλά το όφελος αυτής της πρακτικής στους ασθενείς χωρίς αναιμία δεν είναι σαφές.

Σε μία πρόσφατη μελέτη που συμπεριέλαβε σχεδόν 1.900 ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια, κλάσμα εξώθησης ≤ 45%, αιμοσφαιρίνη ≥ 9mg/dL και ενδείξεις σιδηροπενίας (π.χ. χαμηλή φερριτίνη ή χαμηλός κορεσμός τρανσφερρίνης), οι συμμετέχοντες που τυχαιοποιήθηκαν σε αγωγή με ενδοφλέβιο δερισομαλτοζικό σίδηρο (ferric derisomaltose) παρουσίασαν χαμηλότερα θνητότητα και λιγότερες νοσηλείες. Όμως, τα αποτελέσματα αυτά δεν ήταν στατιστικώς σημαντικά συγκριτικά με το placebo (εικονικό φάρμακο) [1]. Εντούτοις, σε γενικές γραμμές, οι μελέτες περί αναπλήρωσης σιδήρου σε παρόμοιους ασθενείς αναφέρουν μία ευνοϊκή επίδραση αναφορικά με τη μείωση των εισαγωγών στο νοσοκομείο.

Συνεπώς, στους περισσότερους ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια και σιδηροπενία (με ή χωρίς αναιμία) θα πρέπει να χορηγείται ενδοφλέβιος σίδηρος.

Η απονεύρωση των νεφρικών αρτηριών ελαττώνει την αρτηριακή υπέρταση στους ασθενείς με αντιμετωπιζόμενη και μη αντιμετωπιζόμενη υπέρταση, παρόλο που η χρησιμότητα αυτής της μεθόδου στους ασθενείς με ανθεκτική υπέρταση παραμένει αβέβαιη.

Στη μελέτη SIMPLICITY HTN-3, η απονεύρωση των νεφρικών αρτηριών συγκριτικά με την εικονική επέμβαση (sham procedure) δεν βελτίωσε σημαντικά την περιπατητική αρτηριακή πίεση στους 6 μήνες. Όμως, η απονεύρωση των νεφρικών αρτηριών μείωσε την περιπατητική συστολική αρτηριακή πίεση στους 12 μήνες (-7.5 mmHg έναντι -0.1 mmHg) και στους 36 μήνες (-15.6 mmHg έναντι -0.1 mmHg) [1].

Τα ευρήματα αυτά υποδηλώνουν ότι η απονεύρωση των νεφρικών αρτηριών μπορεί να ελαττώσει αποτελεσματικά την αρτηριακή πίεση σε ασθενείς με ανθεκτική υπέρταση.

Στους ασθενείς με καρδιαγγειακή νόσο που λαμβάνουν στατίνες, οι αναστολές της προπρωτεΐνης κονβερτάσης σαμπτιλισίνης/κεξίνης 9 (PCSK9) μειώνουν τη λιποπρωτεϊνη χαμηλής πυκνότητας (LDL) και τον βραχυχρόνιο κίνδυνο για καρδιαγγειακά συμβάματα.

Ωστόσο, οι μακροχρόνιες εκβάσεις παραμένουν αδιευκρίνιστες. Σε μία ανοιχτή μελέτη συμπληρωματική της μελέτης FOURIER, περισσότεροι από 6.600 ασθενείς με καρδιαγγειακή νόσο που λάμβαναν στατίνη, και στην αρχική μελέτη είχαν τυχαιοποιηθεί σε εβολοκουμάμπη (αναστολέας της PCSK9) ή placebo (εικονικό φάρμακο), ετέθησαν υπό αγωγή με εβολοκουμάμπη [1]. Μετά από παρακολούθηση διάρκειας 5 ετών διαπιστώθηκε ότι οι ασθενείς που είχαν τυχαιοποιηθεί εξ αρχής στην αγωγή με εβολοκουμάμπη παρουσίαζαν μικτότερο κίνδυνο για το σύνθετο καταληκτικό σημείο (καρδιαγγειακός θάνατος, έμφραγμα του μυοκαρδίου, εγκεφαλικό επεισόδιο, νοσηλεία για ασταθή στηθάγχη ή στεφανιαία επαναγγείωση). Οι ανεπιθύμητες ενέργειες ήταν παρόμοιες στις δύο ομάδες.

Τα ευρήματα αυτά υποδηλώνουν ότι οι ασθενείς με καρδιαγγειακή νόσο που λαμβάνουν συνδυαστική αγωγή με στατίνες και έναν αναστολέα της PCSK9 μπορεί να αποκομίσουν μακροχρόνια οφέλη από την αγωγή.

Τα ανάλογα του προσομοιάζοντος με τη γλυκαγόνη πεπτιδίου-1 (GLP-1) αποτελούν σημαντικές επιλογές για την αντιμετώπιση του διαβήτη τύπου 2 και της παχυσαρκίας στους ενήλικες.

Σε μία τυχαιοποιημένη μελέτη διάρκειας 68 εβδομάδων που συμπεριέλαβε 201 παχύσαρκους έφηβους, οι ασθενείς στους οποίους χορηγήθηκε υποδορίως ένα GLP-1 που ονομάζεται σεμαγλουτίδη (σε συνδυασμό με αλλαγές του τρόπου ζωής), παρουσίασαν σημαντική απώλεια βάρους, συγκριτικά με εκείνους στους οποίους χορηγήθηκε εικονικό φάρμακο (σε συνδυασμό με αλλαγές του τρόπου ζωής). Η μέση πτώση του δείκτη μάζας σώματος στην πρώτη ομάδα ήταν 16.1% και στη δεύτερη ήταν 0.6% [1]. Αυτή η θεραπευτική επίδραση είναι πολύ εντονότερη από εκείνη που διαπιστώθηκε σε μία μελέτη της λιραγλουτίδης σε εφήβους. Ανεπιθύμητες ενέργειες από το πεπτικό σύστημα παρατηρήθηκαν συχνά τόσο στην πρώτη όσο και στη δεύτερη ομάδα, αλλά ήταν γενικά ήπιες και σπανίως κατέληξαν σε διακοπή της αγωγής.

Τα ευρήματα αυτά υποδηλώνουν ότι η υποδόρια σεμαγλουτίδη μπορεί να καταστεί μία σημαντική επιλογή για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας ή/και του διαβήτη τύπου 2 στους εφήβους. Αναμένονται οι εγκριτικές αποφάσεις.

Στους ασθενείς που νοσηλεύονται για οξεία μη αντιρροπούμενη καρδιακή ανεπάρκεια ανθεκτική στη διουρητική αγωγή, η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα της ενισχυμένης διούρησης με την προσθήκη διουρητικού άλλης κατηγορίας, παραμένουν άγνωστες.

Σε μία πρόσφατη πολυκεντρική μελέτη, 500 ασθενείς που νοσηλεύονταν για καρδιακή ανεπάρκεια και στους οποίους χορηγούταν από του στόματος ένα διουρητικό της αγκύλης σε μέτριες δόσεις, τυχαιοποιήθηκαν στην καθιερωμένη ενδοφλέβια αγωγή με ένα διουρητικό της αγκύλης συν ακεταζολαμίδη ή στην ενδοφλέβια αγωγή με ένα διουρητικό της αγκύλης συν placebo (εικονικό φάρμακο) [1]. Τα ποσοστά θανάτου και επανεισαγωγών ήταν παρόμοια στις δύο ομάδες. Τα ποσοστά επιδεινούμενης νεφρικής λειτουργίας και παρενεργειών ήταν επίσης παρόμοια στις δύο ομάδες, ενώ η νοσηλεία διήρκεσε λιγότερο στους ασθενείς που έλαβαν ακεταζολαμίδη (9 ημέρες αντί για 10).

Στους ασθενείς που νοσηλεύονται για οξεία μη αντιρροπούμενη καρδιακή ανεπάρκεια ανθεκτική στην αρχική διουρητική αγωγή, συνιστάται αύξηση της δόσης του διουρητικού της αγκύλης πριν την προσθήκη διουρητικού άλλης κατηγορίας.

Ορισμένες σπάνιες γενετικές παραλλαγές προκαλούν χαμηλά επίπεδα λιποπρωτεΐνης χαμηλής πυκνότητας (LDL) και σχετίζονται με χαμηλό κίνδυνο αθηροσκληρωτικής καρδιαγγειακής νόσου.

Πρόσφατα εντοπίστηκε μία καινούργια γενετική παραλλαγή (LIPC-E97G) αύξησης της λειτουργικότητας της ηπατικής λιπάσης σε μία οικογένεια με συνδυασμένη υποχοληστερολαιμία (χαμηλά επίπεδα LDL, λιποπρωτεΐνης υψηλής πυκνότητας και απολιποπρωτεΐνης Β) [1]. Το περιστατικό-δείκτης (index case) παρουσίασε αθηροσκληρωτική καρδιαγγειακή νόσο σε ηλικία 61 ετών παρόλο που είχε χαμηλά επίπεδα LDL (40 mg/dL). Άλλα μέλη της οικογένειας με την ίδια παραλλαγή δεν παρουσίασαν αθηροσκληρωτική καρδιαγγειακή νόσο.

Χρειάζονται περισσότερες μελέτες για να αποσαφηνιστεί η βιολογική και η κλινική σημασία αυτής της γενετικής παραλλαγής.

Στους ασθενείς με πρόσφατο έμφραγμα του μυοκαρδίου (ΕΜ), το πολυχάπι (polypill) μπορεί να απλοποιήσει την προτεινόμενη αγωγή και να βελτιώσει τη συμμόρφωση με αυτή, αλλά η αποτελεσματικότητά του στη δευτερογενή καρδιαγγειακή πρόληψη παραμένει αβέβαιη.

Σε μία μελέτη που τυχαιοποίησε σχεδόν 2.500 ηλικιωμένους ασθενείς με ΕΜ τους τελευταίους 6 μήνες, σε πολυχάπι (που περιείχε ασπιρίνη, ραμιπρίλη και ατορβαστατίνη) ή στην καθιερωμένη αγωγή, το σύνθετο καταληκτικό σημείο (θάνατος, μη θανατηφόρο ΕΜ, μη θανατηφόρο εγκεφαλικό επεισόδιο ή επείγουσα επαναγγείωση) παρατηρήθηκε σε μικρότερο ποσοστό σε όσους έλαβαν το πολυχάπι (9.5% έναντι 12.7%) με μέσο διάστημα παρακολούθησης 36 μήνες [1]. Η αρτηριακή πίεση, τα επίπεδα της λιποπρωτεΐνης χαμηλής πυκνότητας και οι παρενέργειες ήταν παρόμοια στις δύο ομάδες, αλλά το ποσοστό συμμόρφωσης με την αγωγή ήταν υψηλότερο στην ομάδα με το πολυχάπι.

Αν και αυτά τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά, απαιτούνται περαιτέρω μελέτες για την επιβεβαίωσή τους.

Τα επιστημονικά δεδομένα σχετικά με τα οφέλη της προπόνησης δύναμης για την υγεία των ενηλίκων συνεχίζουν να πληθαίνουν.

Σε μία συστηματική ανασκόπηση 16 μελετών με περισσότερους από 250.000 συμμετέχοντες, διαπιστώθηκε αντίστροφή συσχέτιση ανάμεσα στην προπόνηση δύναμης και στον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου, σακχαρώδη διαβήτη και ολικής θνησιμότητας, ανεξάρτητα από την αερόβια άσκηση [1]. Η ανασκόπηση αφορούσε αποκλειστικά προοπτικές μελέτες σε άτομα ≥ 18 ετών χωρίς σοβαρά προβλήματα υγείας, με ελάχιστο χρόνο παρακολούθησης τα 2 χρόνια, και πιθανώς υποεκτιμά αυτές τις συσχετίσεις, γιατί δεν εφαρμόστηκαν σε όλες τις μελέτες καλοσχεδιασμένα προπονητικά προγράμματα.

Τα ευρήματα αυτά αναδεικνύουν τη σημασία που έχει η ενσωμάτωση της προπόνησης δύναμης στα προπονητικά προγράμματα ολόκληρου του πληθυσμού, και κυρίως των ηλικιωμένων.

Η μακροχρόνια αποτελεσματικότητα του συνδυασμού εζετιμίμπης με μέτρια δόση στατίνης στη δευτερογενή πρόληψη των καρδιαγγειακών νόσων (CVD) δεν έχει μελετηθεί επαρκώς.

Στη μελέτη RACING, που τυχαιοποίησε σχεδόν 3.800 με CVD σε θεραπεία συνδυασμού με μέτρια δόση ροσουβαστατίνης συν εξετιμίμπη ή σε μονοθεραπεία με υψηλή δόση στατίνης, η πιθανότητα εμφάνισης του σύνθετου καταληκτικού σημείου (καρδιαγγειακός θάνατος, μείζονα καρδιαγγειακά συμβάματα και μη θανατηφόρο εγκεφαλικό) ήταν παρόμοια στις δυο ομάδες (9.1% έως 9.9%, αντίστοιχα). Οι ασθενείς που λάμβαναν θεραπεία συνδυασμού είχαν περισσότερες πιθανότητες τα επίπεδα της LDL («κακή χοληστερόλη») να είναι < 70 mg/dL, και η διακοπή ή η μείωση της δόσης παρατηρήθηκε συχνότερα με τη θεραπεία συνδυασμού από ότι με τη μονοθεραπεία [1].

Στους ασθενείς με CVD, o συνδυασμός εζετιμίμπης με μέτρια δόση στατίνης μπορεί να αποτελεί εναλλακτική επιλογή στην υψηλή δόση στατίνης, ιδίως σε ασθενείς με δυσανεξία στις υψηλές δόσεις.

Δεν υπάρχουν αρκετά επιστημονικά δεδομένα για την επιλογή αντιπηκτικού στους ασθενείς με ρευματική στένωση μιτροειδούς και κολπική μαρμαρυγή.

Μια τυχαιοποιημένη μελέτη που συμπεριέλαβε περισσότερους από 4.500 ενήλικες με ρευματική καρδιοπάθεια και κολπική μαρμαρυγή, διαπίστωσε ότι η θνησιμότητα και το ποσοστό των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων ήταν υψηλότερα με τη ριβαροξαμπάνη από τι με τους ανταγωνιστές της βιταμίνης Κ (VKAs), ενώ τα ποσοστά μειζόνων αιμορραγιών ήταν παρόμοια [1].

Με βάση αυτά τα ευρήματα, στους ασθενείς με ρευματική στένωση μιτροειδούς και κολπική μαρμαρυγή συνιστώνται πλέον VKAs, όπως π.χ. η ασενοκουμαρόλη, αντί για άμεσα δρώντα αντιπηκτικά (DOACs), όπως π.χ. η ριβαροξαμπάνη.

Στους ασθενείς με επώδυνη διαβητική νευροπάθεια που δεν ανταποκρίνεται στην αρχική μονοθεραπεία χρησιμοποιείται συχνά συνδυαστική φαρμακευτική αγωγή, παρά την έλλειψη επιστημονικών δεδομένων που υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητα αυτής της πρακτικής.

Σε μία πολυκεντρική μελέτη που συμπεριέλαβε 130 ασθενείς με επώδυνη διαβητική νευροπάθεια στους οποίους είχε χορηγηθεί αρχική μονοθεραπεία με αμιτριπτυλίνη, πρεγκαμπαλίνη ή δουλοξετίνη, προστέθηκε και ένας δεύτερος παράγοντας από μία άλλη κατηγορία φαρμάκων σε αυτούς που ο πόνος δεν υποχώρησε μετά από 6 εβδομάδες [1]. Μετά από παρακολούθηση 16 εβδομάδων, τα συνδυαστικά σχήματα (πρεγκαμπαλίνη προστιθέμενη σε αμιτριπτυλίνη, αμιτριπτυλίνη προστιθέμενη σε πρεγκαμπαλίνη ή πρεγκαμπαλίνη προστιθέμενη σε δουλοξετίνη) απέφεραν μεγαλύτερο όφελος από ότι η μονοθεραπεία. Επίσης, όλα τα σχήματα πέτυχαν παρόμοια (περίπου 50%) μείωση του πόνου συγκριτικά με τον αρχικό.

Τα αποτελέσματα αυτά υποστηρίζουν τη στρατηγική της συνδυαστικής φαρμακευτικής αγωγής στους ασθενείς με επώδυνη διαβητική νευροπάθεια που δεν ανταποκρίνεται στην αρχική μονοθεραπεία.

Είναι γνωστό ότι η κρίση ουρικής αρθρίτιδας σχετίζεται με καρδιαγγειακές νόσους. Όμως, η χρονική σχέση των καρδιοαγγειακών συμβαμάτων με την κρίση ουρικής αρθρίτιδας δεν είχε μελετηθεί ποτέ.

Σε μία μελέτη ασθενών-μαρτύρων που συμπεριέλαβε 62.500 ασθενείς με ουρική αρθρίτιδα από μία βάση δεδομένων της πρωτοβάθμιας φροντίδας, οι 10.500 από τους οποίους είχαν βιώσει ένα καρδιαγγειακό σύμβαμα (δηλαδή, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο ή έμφραγμα του μυοκαρδίου), η κρίση ουρικής αρθρίτιδας συσχετίστηκε με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακού συμβάματος τις επόμενες 0 έως 60 ημέρες [1].

Τα ευρήματα αυτά αναδεικνύουν τη σημασία της διαχείρισης των παραγόντων κινδύνου στους ασθενείς με ουρική αρθρίτιδα.

Οι ασθενείς με νεφρωσικό σύνδρομο διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο αρτηριακής και φλεβικής θρομβοεμβολής συγκριτικά με τον γενικό πληθυσμό.

Σε μία μεγάλη καταγραφική μελέτη (registry) που διεξήχθη στη Δανία και παρακολούθησε περίπου 4.000 ενήλικες με πρωτοδιαγνωσθέν νεφρωσικό σύνδρομο για 10 χρόνια, ο 10ετής απόλυτος κίνδυνος αρτηριακής και φλεβικής θρομβοεμβολής ήταν 14% και 8%, αντίστοιχα, συγκριτικά με 9% και 3%, αντίστοιχα σε εξομοιωμένους ως προς το φύλο και την ηλικία μάρτυρες χωρίς νεφρωσικό σύνδρομο [1]. Ο κίνδυνος ισχαιμικού εγκεφαλικού επεισοδίου και εμφράγματος του μυοκαρδίου ήταν υψηλότερος από τους κινδύνους άλλων τύπων θρομβοεμβολής.

Παρόμοια ευρήματα και προκύψει και από παλαιότερες μελέτες.

Πληθαίνουν διαρκώς τα επιστημονικά δεδομένα που υποστηρίζουν ότι η φυσική κατάσταση προσφέρει όφελος σε όσους νοσούν από COVID-19.

Σε μια αναδρομική μελέτη εθνικής κλίμακας που διεξήχθη στη Νότια Αφρική και αφορούσε περισσότερα από 65.000 άτομα που συμμετείχαν σε ένα πρόγραμμα ανταμοιβής της σωματικής δραστηριότητας, εκείνοι με υψηλά επίπεδα σωματικής δραστηριότητας (>150 λεπτά/εβδομάδα) παρουσίασαν σημαντικά μικρότερη νοσηρότητα λόγω επιπλοκών της COVID-19 από ότι εκείνοι με χαμηλά επίπεδα σωματικής δραστηριότητας (<60 λεπτά/εβδομάδα) [1]. Οι ασθενείς με υψηλά επίπεδα σωματικής δραστηριότητας πριν τη μόλυνση παρουσίασαν χαμηλότερα ποσοστά νοσηλειών, εισαγωγών στη ΜΕΘ, μηχανικού αερισμού και θνησιμότητας.

Τα ευρήματα αυτά υπογραμμίζουν τη σημασία της τήρησης των προγραμμάτων άσκησης στη διάρκεια της πανδημίας.

Το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο (ΑΕΕ) αποτελεί τη χειρότερη έκβαση της αθηροσκλήρωσης των καρωτίδων, αν και ο κίνδυνος είναι χαμηλός στους ασυμπτωματικούς ασθενείς.

Σε μία αναδρομική μελέτη κοόρτης με περισσότερους από 3.700 συμμετέχοντες που διαγνώστηκαν μεταξύ του 2008 και του 2012 με σοβαρή (70% έως 99%) ασυμπτωματική στένωση των καρωτίδων και δεν υποβλήθηκαν σε επαναγγείωση, το υπολογιζόμενο ετήσιο ποσοστό ομόπλευρου ΑΕΕ ήταν 0.9% [1]. Παρόμοια ευρήματα προέκυψαν και από άλλες μελέτες, σύμφωνα με τις οποίες ο κίνδυνος των ασθενών με ασυμπτωματική στένωση καρωτίδων υπό φαρμακευτική αγωγή είναι χαμηλότερος από τον κίνδυνο εκείνων που αντιμετωπίστηκαν χειρουργικά ως συμμετέχοντες σε μελέτες-ορόσημα για την ενδαρτηρεκτομή, από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 μέχρι την αρχή της δεκαετίας του 2000. Στους ασθενείς με σοβαρή (70% έως 99%) ασυμπτωματική στένωση των καρωτίδων οι ειδικοί συνιστούν εντατική φαρμακευτική αγωγή και από κοινού απόφαση μεταξύ ιατρού και ασθενούς για το ενδεχόμενο επαναγγείωσης.

Βρίσκονται υπό εξέλιξη μελέτες για να αποσαφηνιστεί αν η επαναγγείωση των καρωτίδων ελαττώνει τον κίνδυνο ΑΕΕ περισσότερο από ότι η εντατική φαρμακευτική αγωγή.

Στους ασθενείς με COVID-19 που χρειάζονται νοσηλεία αναμένεται μια πιο παρατεταμένη περίοδος ανάρρωσης. Ωστόσο, ακόμα και οι ασθενείς που δεν χρειάστηκαν ποτέ νοσηλεία αναφέρουν πολλές φορές παρατεταμένα και εμμένοντα συμπτώματα.

Σε μια πρόσφατη μελέτη που σύγκρινε την παρουσία εμμενόντων συμπτωμάτων σε ασθενείς με ήπια COVID-19 με τα συμπτώματα σε μάρτυρες (controls) χωρίς ατομικό αναμνηστικό ή ορολογικές ενδείξεις COVID-19, ένα υψηλότερο ποσοστό ασθενών με COVID-19 είχε δύο εμμένοντα συμπτώματα στη διάρκεια της 5μηνης παρακολούθησης (55% έναντι 13%) [1]. Τα περισσότερα συμπτώματα (δηλαδή, καταβολή, δύσπνοια, παροσμία και διαταραχές συγκέντρωσης) ήταν όμοια με προηγούμενες αναφορές. Οι αναρρωνύοντες από COVID-19 διένυσαν επίσης μικρότερη απόσταση στην 6λεπτη δοκιμασία βαδίσεως (560 μέτρα έναντι 590 μέτρων) και είχαν χαμηλότερη ποιότητα ζωής. Δεν διαπιστώθηκαν σημαντικές διαφορές στις ρευματολογικές και βιοχημικές εξετάσεις ρουτίνας, στους δείκτες φλεγμονής, τους ανοσολογικούς δείκτες, την αναπνευστική λειτουργία, τα υπερηχοκαρδιογραφικά ευρήματα, τον νευρογνωσιακό έλεγχο ή τις ορολογικές εξετάσεις για τον SARS-CoV-2. 

Χρειάζονται περισσότερα δεδομένα προκειμένου να βελτιωθεί η κατανόησή μας για την αιτία των εμμενόντων συμπτωμάτων στους αναρρωνύοντες από ήπια COVID-19.

Τα εμμένοντα συμπτώματα μετά από οξεία COVID-19 αποτελούν συχνό φαινόμενο. Σύμφωνα με πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα, ο επιπολασμός των εμμενόντων συμπτωμάτων μπορεί να ποικίλλει ανάλογα με την παραλλαγή της COVID-19.

Σε μία μελέτη παρατήρησης που διεξήχθη στο Ηνωμένο Βασίλειο και συμπεριέλαβε περισσότερα από 97.000 εμβολιασμένα άτομα, η μετά τον εμβολιασμό νόσηση από την παραλλαγή Όμικρον συσχετίστηκε με μικρότερο κίνδυνο εμφάνισης εμμενόντων συμπτωμάτων συγκριτικά με τη Δέλτα (4.5% έναντι 10.8%) [1] Τα ευρήματα παρέμεναν αμετάβλητα ανεξάρτητα από το μεσοδιάστημα ανάμεσα στον εμβολιασμό και τη νόσηση.

Ωστόσο, μερικά μεθοδολογικά προβλήματα (π.χ. η αυτοαναφορά μέσω μια ηλεκτρονικής εφαρμογής και η μικρότερη διάρκεια παρακολούθησης στους ασθενείς με Όμικρον έναντι των ασθενών με Δέλτα) δυσχεραίνουν την ερμηνεία αυτών των αποτελεσμάτων, και απαιτούνται περαιτέρω μελέτες.

Η διεγχειρητική διοισοφάγεια υπερηχοκαρδιογραφία (ΤΕΕ) χρησιμοποιείται συχνά στις εγχειρήσεις των καρδιακών βαλβίδων για να εκτιμηθεί η λειτουργία των βαλβίδων πριν και μετά την επιδιόρθωση/αντικατάσταση και για να αντιμετωπιστούν οι επιπλοκές.

Σε μία μελέτη κοόρτης που συμπεριέλαβε περισσότερους από 850.000 ασθενείς της βάσης δεδομένων της Society of Thoracic Surgeons, η χρήση ΤΕΕ συσχετίστηκε με χαμηλότερη θνησιμότητα 30 ημερών μετά από εγχείρηση των καρδιακών βαλβίδων ή της εγγύς αορτής συγκριτικά με τη μη χρήση ΤΕΕ [1]. Τα σύνθετα καταληκτικά σημεία ήταν επίσης σε χαμηλότερα επίπεδα (αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο ή θνησιμότητα 30 ημερών, επανεπέμβαση ή θνησιμότητα 30 ημερών).

Με βάση τα παραπάνω ευρήματα, οι ειδικοί συνιστούν τη χρήση ΤΕΕ σε εγχειρήσεις των καρδιακών βαλβίδων ή της εγγύς αορτής.

Η καθημερινή αυτοπαρακολούθηση της αρτηριακής πίεσης έχει προταθεί ως μέθοδος έγκαιρης ανίχνευσης της προεκλαμψίας.

Όμως, σε δύο μεγάλες τυχαιοποιημένες μελέτες που σύγκριναν την αυτοπαρακολούθηση της αρτηριακής πίεσης με την καθιερωμένη φροντίδα σε έγκυες υψηλού κινδύνου για εμφάνιση προεκλαμψίας, η αυτοπαρακολούθηση με υποστήριξη μέσω τηλεμετρίας δεν οδήγησε σε εγκαιρότερη βασισμένη στο ιατρείο ανίχνευση της υπέρτασης ή σε χαμηλότερη επίπτωση σοβαρής υπέρτασης ή προεκλαμψίας [1, 2].

Αν και τα δεδομένα αυτά επιβεβαιώνουν την ασφάλεια της καθιερωμένης φροντίδας, το 30% περίπου των συμμετεχουσών παρουσίαζαν αποκλίσεις ανάμεσα στις κατ’ οίκον μετρήσεις και τις μετρήσεις του ιατρείου, οι περισσότερες από τις οποίες οφείλονταν σε υπέρταση της λευκής μπλούζας. Η αυτοπαρακολούθηση μπορεί να ωφελήσει αυτές τις γυναίκες γιατί βοηθά να αποφευχθεί η αχρείαστη κλιμάκωση της διερεύνησης και της αντιμετώπισης.

Στους ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια, η υψηλή πρόσληψη νατρίου μπορεί να οδηγήσει σε παρόξυνση της καρδιακής ανεπάρκειας, αλλά ο αντίκτυπος του περιορισμού του νατρίου της διατροφής στις κλινικές εκβάσεις εξακολουθεί να αποτελεί αντικείμενο διχογνωμίας.

Σε μία μελέτη που τυχαιοποίησε περισσότερους από 800 ασθενείς με σταθερή καρδιακή ανεπάρκεια σε μία δίαιτα πτωχή σε νάτριο (<1.5 gr/ημέρα) ή στην καθιερωμένη φροντίδα, τα ποσοστά της ολικής θνησιμότητας, των σχετιζόμενων με το καρδιαγγειακό νοσηλειών και των σχετιζόμενων με το καρδιαγγειακό επισκέψεων στο τμήμα επειγόντων, ήταν παρόμοια στις δύο ομάδες [1] . Οι αλλαγές στο σωματικό βάρος και την κατανάλωση θερμίδων ήταν επίσης παρόμοιες στις δύο ομάδες, γεγονός που υποδηλώνει ότι ο περιορισμός του νατρίου δεν επιδείνωσε την κατάσταση θρέψης.

Στους περιπατητικούς ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια συνιστάται μικρός περιορισμός της κατανάλωσης νατρίου σε < 3 gr/ημέρα.

Κατά παράδοση, σε αγωγή για υπέρταση στην κύηση υποβάλλονται μόνο τα περιστατικά με σοβαρή χρόνια υπέρταση (αρτηριακή πίεση [ΑΠ] ≥ 160/110 mmHg) λόγω προβληματισμών σχετικά με την ασφάλεια του εμβρύου και την απουσία επιστημονικών δεδομένων που να καταδεικνύουν μητρικό όφελος.

Στη μελέτη Chronic Hypertension and Pregnancy (CHAP), περισσότερες από 2.400 έγκυες με μη σοβαρή χρόνια υπέρταση (≥ 140/90 mmHg) τυχαιοποιήθηκαν είτε σε δραστική αγωγή (έναρξη/συνέχιση αντιυπερτασικής αγωγής ώστε η ΑΠ να διατηρείται < 140/90 mmHg) ή στη συνηθισμένη φροντίδα (αντιυπερτασική αγωγή μόνο όταν ΑΠ ≥ 160/105 mmHg) [1]. Η δραστική αγωγή οδήγησε σε σχετική μείωση της σύνθετης αρνητικής έκβασης της κύησης κατά 18%, περιλαμβανομένης της προεκλαμψίας με σοβαρές εκδηλώσεις (23.3% έναντι 29.1%) και του πρόωρου τοκετού σε ηλικία κύησης < 35 εβδομάδων για μη μαιευτικούς λόγους (12.2% έναντι 16.6%) χωρίς αρνητικές επιδράσεις στο έμβρυο.

Με βάση αυτήν τη μελέτη συνιστάται πλέον αντιυπερτασική αγωγή για όλες τις έγκυες με χρόνια υπέρταση ώστε η ΑΠ να διατηρείται < 140/90 mmHg. Για τον σκοπό αυτόν προτιμάται νεφιδιπίνη παρατεταμένης αποδέσμευσης ή λαβηταλόλη.

Μετά την οξεία φάση της εγκεφαλικής φλεβικής θρόμβωσης συνιστάται αντιπηκτική αγωγή προκειμένου να προληφθεί η υποτροπή, αλλά τα δεδομένα έκβασης για τα άμεσα δρώντα αντιπηκτικά (DOACs, ιδίως τους αναστολείς του παράγοντα Χa) είναι περιορισμένα.

Στην αναδρομική μελέτη ACTION-CVT που συμπεριέλαβε 845 ασθενείς με εγκεφαλική φλεβική θρόμβωση οι οποίοι υποβλήθηκαν σε αντιπηκτική αγωγή είτε με ουαρφαρίνη (52% των ασθενών) είτε με ένα άμεσα δρων αντιπηκτικό (33% των ασθενών, κυρίως απιξαμπάνη) ή και τα δύο σε διαφορετικές χρονικές περιόδους (15% των ασθενών), το ποσοστό της επανασηραγγοποίησης στον απεικονιστικό επανέλεγχο, η θνητότητα και το ποσοστό της υποτροπιάζουσας θρόμβωσης ήταν παρόμοια στο ένα έτος [1]. Ωστόσο, η χρήση DOAC συσχετίστηκε με χαμηλότερο κίνδυνο μείζονος αιμορραγίας (διορθωμένος σχετικός κίνδυνος 0.35).

Η εμπειρία με τους ασθενείς που έχουν βεβαρημένη κλινική εικόνα είναι κάπως περιορισμένη, αλλά τα παραπάνω αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι ένα DOAC αποτελεί εύλογη επιλογή αντιμετώπισης της εγκεφαλικής φλεβικής θρόμβωσης.

Οι ασθενείς που υποβάλλονται σε επέμβαση στην αριστερή πλευρά της καρδιάς (π.χ. στη μιτροειδή βαλβίδα) πολλές φορές πάσχουν από σημαντική ανεπάρκεια της τριγλώχινας βαλβίδας (TR), και η ταυτόχρονη επιδιόρθωση της τριγλώχινας μπορεί να απομακρύνει την πιθανότητα να χρειαστεί αργότερα επέμβαση στην τριγλώχινα.

Μία τυχαιοποιημένη μελέτη που συμπεριέλαβε περισσότερους από 400 ασθενείς που υποβλήθηκαν σε επέμβαση στη μιτροειδή διαπίστωσε ότι η ταυτόχρονη επιδιόρθωση της τριγλώχινας ελάττωσε τον κίνδυνο εξέλιξης της TR αλλά οδήγησε σε πιο συχνή εμφύτευση μόνιμου βηματοδότη. Η θνησιμότητα δύο ετών ήταν παρόμοια στις δύο ομάδες ασθενών [1].

Στους ασθενείς με τουλάχιστον ήπια δευτεροπαθή TR που υποβάλλονται σε επέμβαση στις βαλβίδες της αριστερής πλευράς της καρδιάς (ιδίως στη μιτροειδή) συνιστάται ταυτόχρονη επιδιόρθωση της τριγλώχινας μόνο σε εκείνους με διάταση του τριγλωχινικού δακτυλίου ή προϋπάρχουσα δεξιά καρδιακή ανεπάρκεια.

Οι ασθενείς με αυξημένα επίπεδα τροπονίνης μετά από επέμβαση αορτοστεφανιαίας παράκαμψης (μπάι πας) έχουν χειρότερη πρόγνωση από εκείνους με χαμηλότερα επίπεδα. Το όριο της αυξημένης τροπονίνης το οποίο αναδεικνύει τους ασθενείς με περιεγχειρητικό έμφραγμα του μυοκαρδίου ή σε κίνδυνο για πρώιμο μετεγχειρητικό θάνατο παραμένει αδιευκρίνιστο.

Σε μία μελέτη που συμπεριέλαβε σχεδόν 14.000 καρδιοχειρουργικούς ασθενείς και εξέτασε τη συσχέτιση ανάμεσα στα επίπεδα τροπονίνης Ι της πρώτης μετεγχειρητικής ημέρας και τη θνησιμότητα 30 ημερών, το όριο της τροπονίνης το οποίο συσχετίστηκε με υψηλότερο κίνδυνο θανάτου ήταν 5.670 ng/L (ή 218 φορές το ανώτερο όριο αναφοράς) στους ασθενείς που υποβάλλονταν σε μπάι πας, και 12.981ng/L (499 φορές το ανώτερο όριο αναφοράς) σε εκείνους που υποβάλλονταν σε άλλες καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις [1].

Αυτά τα επίπεδα τροπονίνης που είναι προβλεπτικά της θνησιμότητας 30 ημερών είναι σημαντικά υψηλότερα από εκείνα που κατέδειξαν προηγούμενες μελέτες, γεγονός που μπορεί να οφείλεται εν μέρει σε διαφορές στις μεθόδους μέτρησης της τροπονίνης σε αυτές τις μελέτες.

Το κατά πόσο τα αντιεπιληπτικά φάρμακα προσφέρουν όφελος σε ενήλικες επιζήσαντες από καρδιακή ανακοπή που κινδυνεύουν από επιληπτικούς σπασμούς παραμένει αδιευκρίνιστο και η κλινική πρακτική ποικίλει.

Σε μία πρόσφατη μη τυφλή μελέτη που συμπεριέλαβε 172 ενήλικες με ρυθμικά και περιοδικά ηλεκτροεγκεφαλογραφικά πρότυπα (RP-EEG) που υποδηλώνουν σημαντική εγκεφαλική βλάβη μετά από αναζωογόνηση από καρδιακή ανακοπή, η πτωχή νευρολογική έκβαση (σοβαρή αναπηρία, κώμα ή θάνατο) στους τρεις μήνες δεν ήταν σημαντικά διαφορετική ανάμεσα σε εκείνους που υποβλήθηκαν σε προφυλακτική αντιεπιληπτική αγωγή σε συνδυασμό με την καθιερωμένη αγωγή έναντι εκείνων που υποβλήθηκαν στην καθιερωμένη αγωγή μόνο (90% έναντι 92%, αντίστοιχα). Περίπου το 80% των ασθενών κατέληξαν εντός 3 μηνών και στις δύο ομάδες [1].

Τα ευρήματα αυτά υποδηλώνουν ότι τα αντιεπιληπτικά φάρμακα δεν ελαττώνουν τις αρνητικές νευρολογικές εκβάσεις ή τον θάνατο σε ασθενείς στους αναζωογονημένους από καρδιακή ανακοπή οι οποίοι παρουσιάζουν RP-EEG και τάσσονται υπέρ της τρέχουσας πρακτικής που δεν εμπεριέχει τη χρήση προφυλακτικής αντιεπιληπτικής αγωγής.

Οι επιδράσεις των μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων στην υπέρταση είναι ευρέως γνωστές. Απεναντίας, τα δεδομένα για τις επιδράσεις της παρακεταμόλης (Depon, Panadol κ.ά.) είναι λιγότερα.

Σε μία μελέτη αυτοσύγκρισης η οποία συμπεριέλαβε περίπου 100 ασθενείς με αντιμετωπιζόμενη υπέρταση, η τακτική χρήση παρακεταμόλης (σε μέγιστη δόση 1gr τέσσερις φορές ημερησίως) για δύο εβδομάδες προκάλεσε αύξηση τόσο της συστολικής όσο και της διαστολικής αρτηριακής πίεσης συγκριτικά με το εικονικό φάρμακο (placebo) κατά 5/2mm Hg [1].

Τα αποτελέσματα αυτά, σε συνδυασμό με εκείνα από μία προηγούμενη μελέτη, υποδηλώνουν ότι η παρακεταμόλη μπορεί να ασκεί αρνητικές επιδράσεις στην αρτηριακή πίεση των υπερτασικών ασθενών.

Οι οξείες καρδιαγγειακές επιπλοκές της COVID-19 έχουν περιγραφεί επαρκώς, αλλά οι μελέτες που έχουν εξετάσει τη σχέση μεταξύ COVID-19 και μακροχρόνιων καρδιαγγειακών εκβάσεων είναι λίγες.

Σε μία μελέτη που εξέτασε τη μονοετεή επίπτωση της καρδιαγγειακής νόσου σε περίπου 5.8 εκατομμύρια βετεράνους των ΗΠΑ, οι ασθενείς που νόσησαν από COVID-19 παρουσίασαν αυξημένο κίνδυνο για μείζονα αρνητικά καρδιαγγειακά συμβάματα (ολική θνησιμότητα, εγκεφαλικό επεισόδιο ή έμφραγμα του μυοκαρδίου) τον πρώτο χρόνο συγκριτικά με εκείνους που δεν νόσησαν από COVID-19 (διορθωμένος σχετικός κίνδυνος 1.55) [1]. Επιπλέον, οι ασθενείς με σοβαρότερη COVID-19 είχαν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν καρδιαγγειακή νόσο συγκριτικά με εκείνους που είχαν λιγότερο σοβαρή COVID-19.

Αν και δεν έχει εξακριβωθεί κανένας άμεσος αιτιολογικός μηχανισμός ανάμεσα στην COVID-19 και στην καρδιαγγειακή νοσηρότητα, οι ασθενείς που νοσούν από COVID-19 μπορεί να διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο για μακροχρόνιες καρδιαγγειακές επιπτώσεις.

Με την κυριαρχία της παραλλαγής Όμικρον (Β.1.1.529) στις ΗΠΑ, τα εβδομαδιαία ποσοστά νοσηλείας λόγω COVID-19 στα παιδιά έφτασαν σε πιο υψηλά επίπεδα από ποτέ τον Ιανουάριο του 2022 (7.1 ανά 100.000 άτομα) [1].

Τα ποσοστά νοσηλείας ήταν ιδιαίτερα υψηλά (15.6 ανά 100.000 άτομα) στα παιδιά ηλικίας 0 έως 4 ετών, στα οποία δεν συνιστάται εμβολιασμός. Παρά τα αυξημένα ποσοστά νοσηλείας, το ποσοστό τον παιδιών και των εφήβων που χρειάστηκαν εντατική θεραπεία ή επεμβατικό μηχανικό αερισμό ήταν χαμηλότερο με την Όμικρον συγκριτικά με προηγούμενες κυκλοφορούσες παραλλαγές.

Μεγαλύτερο ποσοστό μη εμβολιασμένων εφήβων συγκριτικά με τους πλήρως εμβολιασμένους εισήχθησαν στο νοσοκομείο λόγω COVID-19 (70% έναντι 41%) και χρειάστηκαν εντατική θεραπεία (30% έναντι 16%), γεγονός που αναδεικνύει το οφέλη του εμβολισμού.

Στους ασθενείς που πάσχουν από καρδιακή ανεπάρκεια με διατηρημένο κλάσμα εξώθησης (HFpEF), μικρές μελέτες έχουν καταδείξει ότι η διαδερμική τοποθέτηση μίας συσκευής που εγκαθιστά μεσοκολπική επικοινωνία (interatrial shunt device) μπορεί να ελαττώσει την πίεση στην αριστερό κόλπο στην ηρεμία αλλά και στην άσκηση, αλλά οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις αυτής της μεθόδου δεν έχουν περιγραφεί σε ικανοποιητικό βαθμό.

Σε μία πρόσφατη μελέτη που τυχαιοποίησε σχεδόν 650 ασθενείς με HFpEF στην τοποθέτηση της παραπάνω συσκευής ή σε εικονική επέμβαση (sham procedure), οι κίνδυνοι για θάνατο, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, επιδεινούμενη καρδιακή ανεπάρκεια και αλλαγή στην κατάσταση της υγείας ήταν παρόμοιοι στις δύο ομάδες [1]. Όμως, στους ασθενείς που τοποθετήθηκε αυτή η συσκευή παρατηρήθηκε υψηλότερος κίνδυνος για σοβαρά συμβάματα (δηλαδή, καρδιακός θάνατος, έμφραγμα του μυοκαρδίου, καρδιακός επιπωματισμός ή καρδιοχειρουργική επέμβαση).

Δεδομένης της απουσίας οφέλους και της πιθανής βλάβης που σχετίζονται με την εν λόγω συσκευή, δεν συνιστάται η κατά ρουτίνα χρήση της στους ασθενείς με HFpEF.

Η διάρκεια των συμπτωμάτων μετά τη νόσηση από COVID-19 παραμένει ανεξακρίβωτη.

Μία πρόσφατη μελέτη ανέφερε ότι τα τρία τέταρτα των επιζησάντων μετά από νοσηλεία σε (Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, ΜΕΘ) παρουσίαζαν συμπτώματα για έναν χρόνο. Αυτά συμπεριλάμβαναν σωματική αδυναμία (39%), συμπτώματα από τις αρθρώσεις (26%) και μυαλγίες (21%) [1]. Ψυχολογικά συμπτώματα αναφέρθηκαν από το 26% των επιζησάντων και νοητικά συμπτώματα από το 16% των επιζησάντων.

Τα συμπτώματα αυτά παραπέμπουν σε σύνδρομο μετά τη ΜΕΘ (Post Intensive Care Syndrome, PICS) και πρέπει να αντιμετωπίζονται στη διάρκεια της ανάρρωσης από COVID-19.

Οι ασθενείς με διαβήτη τύπου και διαβητική νεφροπάθεια θα πρέπει κατά κανόνα να υποβάλλονται σε αγωγή με έναν αναστολέα του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης (AMEA) ή έναν ανταγωνιστή των υποδοχέων της αγγειοτενσίνης ΙΙ (ΑΥΑ) σε συνδυασμό με έναν αναστολέα του συμμεταφορέα γλυκόζης-νατρίου 2 (SGLT2).

Η φινερενόνη, ένας μη στεροειδικός, εκλεκτικός ανταγωνιστής του υποδοχέα των αλατοκορτικοειδών (MRA), έχει αποδειχθεί ότι επιβραδύνει την έκπτωση της νεφρικής λειτουργίας σε μία μεγάλη μελέτη που συμπεριέλαβε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 και σοβαρή διαβητική νεφροπάθεια.

Σε μία άλλη μεγάλη μελέτη που εξέτασε τις επιδράσεις αυτού του φαρμάκου σε περισσότερους από 7.000 ασθενείς με λιγότερο σοβαρή διαβητική νεφροπάθεια, η φινερενόνη συγκριτικά με το εικονικό φάρμακο (placebo), συσχετίστηκε με μείωση του κινδύνου νοσηλείας για καρδιακή ανεπάρκεια και με μη στατιστικά σημαντική ελάττωση της συχνότητας της νεφρικής ανεπάρκειας και της ολικής θνησιμότητας. Το όφελος της φινερενόνης ήταν παρόμοιο είτε οι ασθενείς ελάμβαναν αναστολέα του συμμεταφορέα SGLT2 είτε όχι [1].

Με βάση αυτές τις δύο μελέτες, κάποιοι ειδικοί προσθέτουν φινερενόνη, όπου διατίθεται, στην αγωγή με αναστολέα του συμμεταφορέα SGLT2, υπό την προϋπόθεση ότι ο ασθενής έχει φυσιολογικό κάλιο του ορού ενώ λαμβάνει ΑΜΕΑ ή ΑΥΑ.

Η τιρζεπατίδη είναι ένα πειραματικό φάρμακο για τον διαβήτη τύπου 2, το οποίο δρα ως γλυκοζοεξαρτώμενο ινσουλινοτρόπο πολυπεπτίδιο (GIP) και ως ανάλογο του προσομοιάζοντος με τη γλυκαγόνη πεπτιδίου-1 (GLP-1).

Σε μία μελέτη διάρκειας 52 εβδομάδων που σύγκρινε την άπαξ εβδομαδιαίως υποδόρια χορήγηση τιρζεπατίδης με την καθημερινή υποδόρια χορήγηση γλαργίνης σε σχεδόν 2.000 άτομα με διαβήτη τύπου 2 (μέση γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη 8.52%), δείκτη μάζας σώματος 25 m2 και υψηλό καρδιαγγειακό κίνδυνο, παρατηρήθηκε μεγαλύτερη μείωση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης και του σωματικού βάρους στους ασθενείς που έλαβαν τιρζεπατίδη (μέση διαφορά στη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη και στο βάρος σώματος για τη δόση τιρζεπατίδης των 10 mg, -0.99 ποσοστιαίες μονάδες και -11.4 kg, αντίστοιχα) [1].Το σύνθετο καταληκτικό σημείο ως προς το καρδιαγγειακό σύστημα (το οποίο μετρήθηκε στο πλαίσιο της εκτίμησης ασφάλειας) παρατηρήθηκε σε παρόμοιο ποσοστό στους ασθενείς και των δύο ομάδων (5 έως 6%).

Βρίσκονται υπό εξέλιξη μελέτες που είναι ειδικά σχεδιασμένες για την εκτίμηση των καρδιαγγειακών εκβάσεων μετά τη χορήγηση τιρζεπατίδης.

Συσσωρευόμενα δεδομένα υποστηρίζουν την υπόθεση ότι οι διαταραχές ανάπτυξης του πλακούντα προοιωνίζουν μελλοντική μητρική καρδιαγγειακή νόσο.

Σε μία μετα-ανάλυση 11 μελετών κοόρτης που συμπεριέλαβε 6 εκατομμύρια κυήσεις, σχεδόν 70.000 περιστατικά αποκόλλησης πλακούντα και σχεδόν 50.000 περιστατικά καρδιαγγειακής νόσου (συμπεριλαμβανομένου του αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου), ο κίνδυνος μελλοντικής νοσηρότητας/θνησιμότητας από καρδιαγγειακή νόσο ήταν σημαντικά ψηλότερος στις γυναίκες με αποκόλληση του πλακούντα (17 έναντι 9 ανά 1.000 γεννήσεις) και συσχετίστηκε θετικά με τον αριθμό των αποκολλήσεων του πλακούντα [1].

Με βάση αυτά και άλλα ευρήματα, οι γυναίκες που έχουν υποστεί αποκόλληση του πλακούντα μπορεί να ωφεληθούν από την παροχή μεταγεννητικής συμβουλευτικής καθοδήγησης και την εφαρμογή παρεμβάσεων που αμβλύνουν τον μελλοντικό κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου.

Αν και διατίθενται πολλά άμεσα δρώντα από του στόματος αντιπηκτικά (DOACs) για την αντιμετώπιση των ασθενών με φλεβική θρομβοεμβολή (ΦΘΕ), καμία τυχαιοποιημένη μελέτη δεν υποστηρίζει την επιλογή ενός έναντι κάποιου άλλου.

Μία πρόσφατη αναδρομική μελέτη αναφέρει ότι σε 37.000 νέους χρήστες απιξαμπάνης και ριβαροξαμπάνης, η απιξαμπάνη συσχετίστηκε με χαμηλότερα ποσοστά υποτροπιάζουσας ΦΘΕ (σχετικός κίνδυνος [HR] 0.77, 95% CI 0.69-0.87] και αιμορραγίας [HR 0.60, 95% CI 0.53-0.69) [1].

Αν και τα δεδομένα αυτά ευνοούν την απιξαμπάνη, οι ειδικοί εξακολουθούν να τάσσονται υπέρ της εξατομικευμένης προσέγγισης στην επιλογή ενός DOAC με βάση το κόστος, τη διαθεσιμότητα και της προτίμηση για μονοδοσική ή διδοσική χορήγηση.

Σε μία μετα-ανάλυση μελετών που σύγκριναν ένα ανάλογο του προσομοιάζοντος με τη γλυκαγόνη πεπτιδίου-1 (GLP-1) όπως π.χ. η λιραγλουτίδη και η σεμαγλουτίδη, έναν αναστολέα του συμμεταφορέα νατρίου-γλυκόζης 2 (SGLT2) όπως η δαπαγλιφλοζίνη και η εμπαγλιφλοζίνη, ή έναν αναστολέα της διπεπτιδυλικής πεπτιδάσης-4 (DPP-4) όπως η λιναγλιπτίνη και η σιταγλιπτίνη, με εικονικό φάρμακο (placebo) σε άτομα με διαβήτη τύπου 2 και εγκατεστημένη καρδιαγγειακή νόσο, τα ανάλογα του GLP-1 και οι αναστολείς του SGLT-2, μείωσαν τον κίνδυνο της ολικής και της καρδιαγγειακής θνησιμότητας [1]. 

Τα ανάλογα του GLP-1 μείωσαν επίσης τον κίνδυνο του θανατηφόρου και μη θανατηφόρου εγκεφαλικού επεισοδίου, ενώ οι αναστολείς του SGLT-2 μείωσαν τον κίνδυνο της νοσηλείας για καρδιακή ανεπάρκεια. Οι αναστολείς της DPP-4 δεν βελτίωσαν ούτε επιδείνωσαν τις καρδιαγγειακές εκβάσεις. Για τους ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 οι οποίοι δεν επιτυγχάνουν τους γλυκαιμικούς στόχους με τη μετφορμίνη και στους οποίους κυριαρχεί η αθηροσκληρωτική καρδιαγγειακή νόσος, συνιστάται η προσθήκη ενός ανάλογου του GLP-1 στη μετφορμίνη.

Για παρόμοιους ασθενείς στους οποίους κυριαρχεί η καρδιακή ανεπάρκεια, συνιστάται η προσθήκη ενός αναστολέα του SGLT2.

Η μελέτη RECOVERY που τυχαιοποίησε σχεδόν 15.000 νοσηλευόμενους με COVID-19 στην καθιερωμένη αγωγή με ή χωρίς ασπιρίνη 150 mg, διαπίστωσε ότι η ασπιρίνη δεν προσφέρει κανένα όφελος στη μείωση της θνησιμότητας ή στην αποτροπή της επιδείνωσης προς μηχανικό αερισμό [1].

Η ομάδα που έλαβε ασπιρίνη παρουσίασε μία μικρή ελάττωση των θρομβώσεων (4.6% έναντι 5.3%) και μία μικρή αύξηση των μειζόνων αιμορραγιών (1.6% έναντι 1.0%).

Η χρήση ασπιρίνης εξακολουθεί να συνιστάται για τις καθιερωμένες ενδείξεις της, αλλά δεν συνιστάται για άτομα που εισάγονται στο νοσοκομείο με COVID-19.

Αγγειοπνευμονογαστρική συγκοπή (ή αλλιώς κοινή λιποθυμία), ο πιο κοινός τύπος συγκοπής, μπορεί να υποτροπιάζει σε μερικούς ασθενείς , και επί του παρόντος δεν διατίθεται καμία μέθοδος αντιμετώπισής της με σταθερή αποτελεσματικότητα.

Σε μία πρόσφατη μελέτη που τυχαιοποίησε περισσότερους από 130 ασθενείς με υποτροπιάζουσα αγγειοπνευμονογαστρική συγκοπή στο αγγειοσυσπαστικό φάρμακο μιδοδρίνη ή σε εικονικό φάρμακο (placebo), διαπίστωσε ότι η μιδοδρίνη ελάττωσε τον κίνδυνο υποτροπιάζουσα συγκοπής στον έναν χρόνο της παρακολούθησης, χωρίς διαφορά στις ανεπιθύμητες ενέργειες ανάμεσα στις δύο ομάδες [1].

Για τους ασθενείς με υποτροπιάζουσα αγγειοπνευμονογαστρική συγκοπή παρά τα γενικά προληπτικά μέτρα, οι οποίοι δεν έχουν ένδειξη για εμφύτευση μόνιμου βηματοδότη, συνιστάται αγωγή με μιδοδρίνη ή φθοριοϋδροκορτιζόνη.

Αποτελεί κοινή πεποίθηση ότι τα θειαζιδικά διουρητικά δεν είναι αποτελεσματικά στους ασθενείς με προχωρημένη χρόνια νεφρική νόσο (ΧΝΝ). Ωστόσο, σύμφωνα με αρκετές μελέτες τα θειαζιδικά διουρητικά είναι αποτελεσματικά σε τέτοιους ασθενείς.

Σε μία τυχαιοποιημένη μελέτη που συμπεριέλαβε 160 ασθενείς με προχωρημένη ΧΝΝ (υπολογιζόμενος ρυθμός σπειραματικής διήθησης 15-29 ml/min/1.73 m2) και μη ελεγχόμενη υπέρταση παρά την αντιυπερτασική αγωγή, η χλωροθαλιδόνη ελάττωσε σημαντικά το φορτίο της αρτηριακής πίεσης (κατά 10.5 mmHg τη συστολική και κατά 3.9 mmHg τη διαστολική) όπως αυτό υπολογίστηκε με 24ωρη περιπατητική καταγραφή, συγκριτικά με το εικονικό φάρμακο (placebo) [1]. Η υποκαλιαιμία, η υπονατριαιμία και η ζάλη ήταν πιο συχνές με τη χλωροθαλιδόνη.

Τα δεδομένα αυτά επιβεβαιώνουν ευρήματα άλλων μελετών που κατέδειξαν ότι τα θειαζιδικά διουρητικά μπορεί να αποβούν αποτελεσματικά στον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης σε ασθενείς με προχωρημένη ΧΝΝ.

Οι ειδικοί συστήνουν εντατική μείωση της αρτηριακής πίεσης (ΑΠ) στους ηλικιωμένους υπερτασικούς, με βάση τα αποτελέσματα της μελέτης SPRINT.

Στη μελέτη Strategy of Blood Pressure Intervention in the Elderly Hypertensive Patients (STEP), περισσότεροι από 8.000 Κινέζοι ηλικίας 60-80 ετών τυχαιοποιήθηκαν είτε σε μία πιο εντατική (στόχος συστολικής ΑΠ < 130 mmHg) ή σε μία λιγότερο εντατική (στόχος συστολικής ΑΠ <150 mmHg) στρατηγική μείωσης της ΑΠ [1]. Εκείνοι που τυχαιοποιήθηκαν στην πιο εντατική μείωση της ΑΠ παρουσίασαν ελαφρώς χαμηλότερα ποσοστά αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων, οξέων στεφανιαίων συνδρόμων και καρδιακής ανεπάρκειας στη διάρκεια της 2ετούς διαχρονικής παρακολούθησης. Τα μείζονα δυσμενή συμβάματα ήταν παρόμοια και στις δύο ομάδες.

Τα ευρήματα της μελέτης STEP συνάδουν σε μεγάλο βαθμό με εκείνα της μελέτης SPRINT και τάσσονται υπέρ της σύστασης των ειδικών για εντατική μείωση της (ΑΠ) στους ηλικιωμένους υπερτασικούς.

Σε γενικές γραμμές τα DOACs προτιμώνται έναντι τις ασενοκουμαρόλης στα άτομα με μη βαλβιδική κολπική μαρμαρυγή ή φλεβική θρομβοεμβολή.

Μία νέα μελέτη εξέτασε τον κίνδυνο αιμορραγίας του πεπτικού συστήματος σε 5.000 άτομα υπό αγωγή με απιξαμπάνη, ριβαροξαμπάνη ή δαμπιγκατράνη [1]. Υψηλότερα ποσοστά αιμορραγίας του πεπτικού συστήματος παρατηρήθηκαν στα άτομα υπό αγωγή με ριβαροξαμπάνη (3.2 ανά 100 άτομα-έτη) συγκριτικά με τους άλλους παράγοντες (2.5 για την απιξαμπάνη και 1.9 για τη δαμπιγκατράνη). Η μία δόση την ημέρα της ριβαροξαμπάνης και τα υψηλότερα μέγιστα επίπεδά της στο αίμα μπορεί να εξηγούν τα υψηλότερα ποσοστά αιμορραγίας.

Τα αποτελέσματα αυτά πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όταν επιλέγεται ένα DOAC.

Παρά τους αρχικούς προβληματισμούς για πιθανή μυοκαρδίτιδα σε εφήβους και νέους ενήλικες αθλητές αναρρωνύοντες από COVID-19, πρόσφατες μελέτες κατέδειξαν ότι ο κίνδυνος καρδιακής βλάβης είναι χαμηλός.

Σε μία προοπτική πολυκεντρική μελέτη κοόρτης που συμπεριέλαβε 3.018 αθλητές κολλεγίων των ΗΠΑ που είχαν διαγνωστεί με COVID-19 και υποβλήθηκαν σε καρδιολογική εκτίμηση, πιθανή καρδιακή βλάβη διαπιστώθηκε στους 21 (0.7 %), περιλαμβανομένων 15 από τα 119 άτομα που υποβλήθηκαν σε μαγνητική τομογραφίακαρδιάς (CMR) με βάσει τα ευρήματα των αρχικών εξετάσεων (ηλεκτροκαρδιογράφημα, τροπονίνη ή/και υπερηχοκαρδιογράφημα), και 6 από τα 198 άτομα που υποβλήθηκαν σε προσυμπτωματικό έλεγχο με CMR [1]. Στη διάρκεια της διαχρονικής παρακολούθησης σημειώθηκε μόνο ένα αρνητικό καρδιακό σύμβαμα, που πιθανότατα ήταν άσχετο με την COVID-19.

Τα ευρήματα αυτά μπορεί να μην είναι αντιπροσωπευτικά της συχνότητας της μυοκαρδίτιδας μετά από λοίμωξη με μεταλλαγμένα στελέχη του ιού SARS-CoV-2 (π.χ. το στέλεχος δέλτα). Ωστόσο, τάσσονται υπέρ της τρέχουσας προσέγγισης στην καρδιολογική εκτίμηση και στην επιστροφή αυτού του πληθυσμού στους αγωνιστικούς χώρους.

Σύμφωνα με αξιόπιστα επιστημονικά δεδομένα, ο περιορισμός του αλατιού της διατροφής μπορεί να μειώσει την αρτηριακή πίεση. Όμως οι μελέτες που έχουν εκτιμήσει άμεσα τις επιδράσεις που ασκεί ο περιορισμός του αλατιού στις μακροχρόνιες καρδιαγγειακές εκβάσεις και στην καρδιαγγειακή θνησιμότητα είναι λίγες.

Στην πρόσφατη μελέτη Salt Substitute and Stroke (SSaSS), που τυχαιοποίησε περισσότερους από 20.000 ηλικιωμένους με υψηλό καρδιαγγειακό κίνδυνο στην κατ’ οίκον χρήση ενός εμπλουτισμένου με κάλιο υποκατάστατου αλατιού ή στη συνέχιση της χρήσης του κανονικού αλατιού, εκείνοι που χρησιμοποίησαν το υποκατάστατο παρουσίασαν μικρότερο κίνδυνο για αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο καθώς και μικρότερη ολική θνησιμότητα στη διάρκεια της 5ετούς διαχρονικής παρακολούθησης [1].

Τα ευρήματα αυτά τάσσονται υπέρ των ισχυουσών συστάσεων για ελάττωση της πρόσληψης αλατιού.

Με την επικράτηση του στελέχους Δέλτα (B.1.617.2) του SARS-CoV-2 στις ΗΠΑ, ο αριθμός των μηνιαίων νοσηλειών για COVID-19 και τα εβδομαδιαία ποσοστά νοσηλειών για COVID-19 στα άτομα ηλικίας <18 ετών έχει αυξηθεί [1,2].

Το κατά πόσο το στέλεχος Δέλτα προκαλεί σοβαρότερη νόσο στα παιδιά, παραμένει αδιευκρίνιστο. Ωστόσο, παρόμοια ποσοστά νοσηλευόμενων παιδιών χρειάζονται εντατική θεραπεία (περίπου 20%) και επεμβατικό μηχανικό αερισμό (περίπου 3%) πριν και μετά την ανάδυση του στελέχους Δέλτα. Τα παιδιατρικά ποσοστά νοσηλείας για COVID-19 είναι χαμηλότερα στις Πολιτείες με υψηλότερα ποσοστά εμβολιασμού κατά του SARS-CoV-2 και στους πλήρως εμβολιασμένους συγκριτικά με τους μη εμβολιασμένους έφηβους.

Ο εμβολιασμός των εφήβων και των ενηλίκων έχει κομβική σημασία για την αποτροπή της λοίμωξής από SARS-CoV-2 στα παιδιά που είναι πολύ μικρά για να εμβολιαστούν.

Σε μία αναδρομική μελέτη κοόρτης που συμπεριέλαβε περισσότερα από 190.000 παιδιά τα οποία είχαν τουλάχιστον μία μέτρηση του δείκτη μάζας σώματος πριν και κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους της πανδημίας, οι δείκτες παχυσαρκίας αυξήθηκαν συγκριτικά με τα προ πανδημίας επίπεδα σε όλες τις ηλικιακές ομάδες.

Η αύξηση ανά ηλικιακή ομάδα ήταν 19% έως 26% στις ηλικίες 5 έως 11 ετών, 19% έως 23% στις ηλικίες 12 έως 15 ετών και 18% έως 20% στις ηλικίες 16 έως 17 ετών [1].

Άλλες μελέτες αναφέρουν ότι η πανδημία προκάλεσε επίταση των παραγόντων κινδύνου, συμπεριλαμβανομένης της μειωμένης σωματικής δραστηριότητας, του αυξημένου χρόνου επί οθόνης και της πρόσβασης σε ανθυγιεινές τροφές. Επίσης, οι μελέτες διαπίστωσαν επίταση των προϋπαρχουσών διαφορών στους δείκτες παχυσαρκίας μεταξύ φυλετικών/εθνοτικών και εισοδηματικών ομάδων [2,3].

Τα αποδεικτικά στοιχεία για την ασφάλεια του εμβολιασμού κατά της COVID-19 στην κύηση πληθαίνουν διαρκώς.

Σε μία μελέτη που συμπεριέλαβε σχεδόν 2.500 κυήσεις, ο τυποποιημένος ως προς την ηλικία αθροιστικός κίνδυνος αυτόματης αποβολής ήταν 12.8% στις γυναίκες που έλαβαν το mRNA εμβόλιο κατά της COVID-19 προ της σύλληψης ή πριν την 20η εβδομάδα κύησης. Ο κίνδυνος αυτός είναι όμοιος με το αναμενόμενο ποσοστό αυτόματων αποβολών στον γενικό μαιευτικό πληθυσμό [1].

Σε μία άλλη μελέτη που συμπεριέλαβε περισσότερες από 105.000 κυήσεις, οι γυναίκες που βίωσαν αυτόματη αποβολή είχαν παρόμοια ποσοστά έκθεσης στο εμβόλιο κατά τις COVID-19 με εκείνες που δεν βίωσαν αυτόματη αποβολή [2]. Τα αποτελέσματα ήταν όμοια για το εμβόλιο mRNA-1273 (Moderna) και το εμβόλιο BNT162b2 (Pfizer). Οι κίνδυνοι που ενέχει το εμβόλιο Ad26.COV2.S (Janssen/Johnson & Johnson) δεν κατέστη εφικτό να εκτιμηθούν λόγω του μικρού αριθμού εμβολιαζόμενων.

Με βάση τα ανωτέρω ευρήματα, συνιστάται εμβολιασμός κατά της COVID-19 σε όλες τις έγκυες. Το όφελος μπορεί να είναι μεγαλύτερο στις γυναίκες με υψηλότερο κίνδυνο έκθεσης στον SARS-CoV-2 ή υψηλότερο κίνδυνο να παρουσιάσουν σοβαρή νόσο αν μολυνθούν (π.χ. εκείνες με παχυσαρκία, διαβήτη ή υπέρταση).

Η μελέτη SPRINT (Systolic Blood Pressure Intervention Trial) ήταν μία τυχαιοποιημένη μελέτη – ορόσημο που σύγκρινε την εντατική μείωση της αρτηριακής πίεσης (ΑΠ) έναντι της συμβατικής μείωσης σε άτομα υψηλού καρδιαγγειακού κινδύνου.

Η αρχική μελέτη δημοσιεύτηκε το 2015, αλλά η συλλογή επιπρόσθετων δεδομένων από τη διαχρονική παρακολούθησε οδήγησε στη δημοσίευση των τελικών αποτελεσμάτων της μελέτης SPRINT [1]. Σε συμφωνία με τα αρχικά ευρήματα, η εντατική μείωση της ΑΠ οδήγησε σε χαμηλότερα ποσοστά μειζόνων καρδιαγγειακών συμβαμάτων και χαμηλότερη θνησιμότητα συγκριτικά με τη συμβατική μείωση.

Οι ειδικοί εξακολουθούν να συνιστούν εντατική μείωση της ΑΠ στα άτομα υψηλού καρδιαγγειακού κινδύνου.

Τον Μάιο του 2021, η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία (American Heart Association) επικαιροποίησε τις κατευθυντήριες οδηγίες του 2007 για τη χημειοπροφύλαξη κατά της στρεπτοκοκκικής λοιμώδους ενδοκαρδίτιδας σε ασθενείς με σχετικούς παράγοντες κινδύνου που υποβάλλονται σε οδοντιατρικές πράξεις [1].

Στους ασθενείς αυτούς η προτιμώμενη από του στόματος ουσία είναι η αμοξυκιλλίνη. Οι εναλλακτικές επιλογές για όσους είναι αλλεργικοί στην αμοξυκιλλίνη περιλαμβάνουν την αζιθρομυκίνη, την κλαριθρομυκίνη και τη δοξυκυκλίνη.

Η κλινδαμυκίνη δεν συνιστάται πλέον ως εναλλακτική επιλογή επειδή σχετίζεται με πιο συχνές και σοβαρές παρενέργειες (κυρίως λοίμωξη από Clostridium difficile) συγκριτικά με τις άλλες ουσίες.