Οδηγίες για την ασφαλή χρήση των από του στόματος Αντιπηκτικών Φαρμάκων

ΤΙ ΑΚΡΙΒΩΣ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΑ ΤΑ ΦΑΡΜΑΚΑ;

Αυτά είναι συνταγογραφούμενα φάρμακα που διατίθενται σε χάπια ή κάψουλες και εμποδίζουν την πήξη του αίματος, δηλαδή δεν επιτρέπουν στο αίμα να σχηματίζει θρόμβους. Υπάρχουν και άλλα αντιπηκτικά φάρμακα που, όμως, χορηγούνται ενδοφλεβίως, δηλαδή μέσω ενός φλεβοκαθετήρα. 

Στα από του στόματος αντιπηκτικά υπάγονται τα εξής φάρμακα:

• Απιξαμπάνη (εμπορική ονομασία Eliquis)

• Δαμπιγκατράνη (εμπορική ονομασία Pradaxa)

• Ριβαροξαμπάνη (εμπορική ονομασία Xarelto)

• Ασενοκουμαρόλη (Sintrom). 

Η απιξαμπάνη, η δαμπιγκατράνη και η ριβαροξαμπάνη ονομάζονται και "άμεσα δρώντα από του στόματος αντιπηκτικά" (direct oral anticoagulants, DOACs). Καθένα από αυτά τα φάρμακα αναστέλλει τη λειτουργία ενός συγκεκριμένου παράγοντα πήξης. (Οι παράγοντες πήξης είναι πρωτεΐνες του αίματος που το βοηθούν να πήζει.) Η ασενοκουμαρόλη ονομάζεται και "ανταγωνιστής της βιταμίνης Κ". Αναστέλλει τη χρήση της βιταμίνης Κ από τον οργανισμό κατά τη σύνθεση μερικών παραγόντων πήξης. 

Κάθε ένα φάρμακο διαφέρει ως προς τη δόση, τη συχνότητα της λήψης και το πώς θα μπορούσε να επηρεαστεί από τη διατροφή ή άλλα φάρμακα. Ο Πίνακας 1 απαντά σε μερικές συχνές ερωτήσεις σχετικά με τις εν λόγω διαφορές.

ΤΙ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΚΑΝΩ ΑΝ ΛΑΜΒΑΝΩ ΕΝΑ ΑΠΟ ΑΥΤΑ ΤΑ ΦΑΡΜΑΚΑ;

Αυτό εξαρτάται από το ποιο φάρμακο λαμβάνετε. Το φάρμακό σας συνοδεύεται από συγκεκριμένες οδηγίες και ο γιατρός σας θα σας ενημερώσει για το τι πρέπει να κάνετε. Ακολουθούν μερικές γενικές συστάσεις. 

• Να γνωρίζετε την περιεκτικότητα του φαρμάκου σας, την όψη του και για ποιον λόγο σας το συνταγογράφησε το γιατρός σας.Η περιεκτικότητα του φαρμάκου αναγράφεται σε χιλιοστογραμμάρια (mgr). Αν το χρώμα, το σχήμα ή η δόση των χαπιών σάς φαίνονται διαφορετικά από εκείνα που λαμβάνατε έως τώρα, επικοινωνήστε με τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό σας. 

• Να λαμβάνετε το φάρμακο ακριβώς όπως σας είπε ο γιατρός σας. Να λαμβάνετε το φάρμακο την ίδια ώρα κάθε μέρα. Το πόσο συχνά εξαρτάται από το εκάστοτε φάρμακο και τον λόγο για τον οποίον το λαμβάνετε. Η δαμπιγκατράνη πρέπει να λαμβάνεται με ένα ολόκληρο ποτήρι νερό μετά από γεύμα. 

Μην αλλάζετε τη δόση και μη διακόπτετε το φάρμακο σας εκτός αν σας το πει ο γιατρός σας. Ανανεώνετε εγκαίρως τις συνταγές σας για να μη σας τελειώσουν τα χάπια. Αν ξεχάσετε ή παραλείψετε μια δόση, επικοινωνήστε με τον γιατρό σας για να σας πει τι πρέπει να κάνετε. 

• Χρησιμοποιήστε ένα κουτί τακτοποίησης φαρμάκων. Μερικοί άνθρωποι θεωρούν σκόπιμη τη χρήση ενός τέτοιου κουτιού γιατί τους βοηθά να οργανωθούν καλύτερα (Εικόνα 1). Με τον τρόπο αυτόν μπορείτε να παρακολουθείτε την αγωγή σας και να διασφαλίζετε ότι λαμβάνετε όλες τις δόσεις. 

Εξαιρείται η δαμπιγκατράνη. Το φάρμακο αυτό δεν πρέπει να φυλάσσεται σε κουτί τακτοποίησης, αλλά μόνο στην αρχική του συσκευασία. 

• Να πραγματοποιείτε αιματολογικές εξετάσεις όποτε σας το ζητάει ο γιατρός σας. Αν σας συνταγογραφηθεί ασενοκουμαρόλη , θα πρέπει στην αρχή να υποβάλλεστε τακτικά σε μία εξέταση που ονομάζεται INR, προκειμένου να εξακριβωθεί η σωστή δόση του φαρμάκου. Στα περισσότερα περιστατικά ο στόχος του INR είναι 2-3. Στη συνέχεια, θα ελέγχετε το INR σε πιο αραιά διαστήματα, εκτός αν αλλάξει η διατροφή σας, αν αρρωστήσετε ή αν προστεθεί στην αγωγή σας κάποιο καινούργιο φάρμακο. 

Αν λαμβάνετε απιξαμπάνη, δαμπιγκατράνη ή ριβαροξαμπάνη δεν χρειάζεστε τακτικές αιματολογικές εξετάσεις. Ωστόσο, ο γιατρός μπορεί να σας ζητάει κατά διαστήματα έναν έλεγχο της νεφρικής λειτουργίας (ουρία και κρεατινίνη). 

• Να επικοινωνείτε με τον γιατρό σας προτού λάβετε οποιοδήποτε καινούργιο φάρμακο. Αυτό ισχύει για συνταγογραφούμενα και μη συνταγογραφούμενα φάρμακα, βότανα και βιταμίνες. Ορισμένα σκευάσματα μπορούν να μεταβάλλουν τον τρόπο δράσης αυτών των φαρμάκων. Συγκεκριμένα, υπάρχουν πολλά φάρμακα που αλληλεπιδρούν με την ασενοκουμαρόλη. Για αυτό είναι πολύ σημαντικό να επικοινωνείτε με τον γιατρό σας κάθε φορά που πρόκειται να ξεκινήσετε ένα καινούργιο φάρμακο ή να διακόψετε ένα που λαμβάνετε ήδη. 

Αποφεύγετε τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ), που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση του πόνου, του πυρετού και της φλεγμονής (π.χ. ασπιρίνη, Ponstan, Algofren, Xefo, Voltarol κλπ.). Τα φάρμακα αυτά μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο της αιμορραγίας, ιδίως αν συνδυάζονται με αντιπηκτικά φάρμακα. 

Επίσης, κάθε φορά που κάποιος γιατρός σας συνταγογραφεί ένα καινούργιο φάρμακο, μην παραλείπετε να τον ενημερώνετε ότι λαμβάνετε αντιπηκτικό. Με τον τρόπο αυτό, ο γιατρός σας θα μπορεί να ελέγξει για τυχόν αλληλεπιδράσεις του αντιπηκτικού με το καινούργιο φάρμακο. 

• Να ακολουθείτε τις οδηγίες του γιατρού σας σχετικά με τη διατροφή. Αν λαμβάνετε απιξαμπάνη, δαμπιγκατράνη ή ριβαροξαμπάνη δεν υπάρχουν πολλοί κανόνες για τη διατροφή. Κάποιοι ασθενείς πρέπει να λαμβάνουν τη ριβαροξαμπάνη μετά από γεύμα. 

Αν λαμβάνετε ασενοκουμαρόλη, πρέπει να προσέχετε την ποσότητα της βιταμίνης Κ στη διατροφή σας. Πρέπει να καταναλώνετε την ίδια ποσότητα βιταμίνης Κ μέσω των τροφών, καθημερινά. Μη χρησιμοποιείτε συμπληρώματα βιταμίνης Κ εκτός αν σας το ζητήσει ο γιατρός σας. Τα παραπάνω είναι σημαντικά γιατί η βιταμίνη Κ μεταβάλλει τον τρόπο δράσης της ασενοκουμαρόλης. Αν η ποσότητα της βιταμίνης Κ στη διατροφή σας αλλάζει από μέρα σε μέρα, η δράση της ασενοκουμαρόλης θα επηρεαστεί αρνητικά. Δεν χρειάζεται να αποφεύγετε τις τροφές που περιέχουν βιταμίνη Κ γιατί συνήθως πρόκειται για υγιεινές τροφές, και μία μικρή ποσότητα βιταμίνης Κ είναι αναγκαία. Απλώς χρειάζεται να καταναλώνετε την ίδια περίπου ποσότητα βιταμίνης Κ καθημερινά. Μερικά πράσινα φυλλώδη λαχανικά και άλλες φυτικές τροφές έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνη Κ. Στον Πίνακα 2 παρατίθεται η ποσότητα της βιταμίνης Κ σε άλλες τροφές. 

• Επικοινωνήστε με τον γιατρό σας αν αρρωστήσετε. Αν εμφανίσετε εμετό, διάρροια και πυρετό ή προσβληθείτε από λοίμωξη ή δεν μπορείτε να φάτε, επικοινωνήστε με τον γιατρό σας. Αν λαμβάνετε ασενοκουμαρόλη, ίσως χρειαστεί να υποβληθείτε σε αιματολογική εξέταση (INR) ή/και να αλλάξετε τη δόση του φαρμάκου. 

• Να φοράτε βραχιόλι Medic-Alert. Αυτό περιέχει τις απαραίτητες πληροφορίες για το πρόβλημα υγείας που αντιμετωπίζετε καθώς και για το αντιπηκτικό φάρμακο που λαμβάνετε. Έτσι, αν εμπλακείτε σε ένα ατύχημα και δεν είστε σε θέση να εξηγήσετε την πάθησή σας, το ιατρικό προσωπικό θα γνωρίζει με ποιον τρόπο να σας βοηθήσει. Στο βραχιόλι Medic-Alert πρέπει, επίσης, να αναγράφεται το όνομα και ο αριθμός τηλεφώνου του ατόμου που έχετε ορίσει ως επαφή έκτακτης ανάγκης. 

• Ενημερώστε τον γιατρό σας αν υπάρχει πιθανότητα να κυοφορήσετε. Τα φάρμακα αυτά δεν συνιστώνται στη διάρκεια της κύησης. Αν χρησιμοποιείτε ένα από αυτά τα φάρμακα και υπάρχει πιθανότητα να κυοφορήσετε, επικοινωνήστε με τον γιατρό σας για τις διαθέσιμες επιλογές αντισύλληψης. Επίσης, είναι σημαντικό να ενημερώσετε τον γιατρό σας αν η κύηση αρχίσει ενώ λαμβάνετε ένα από αυτά τα φάρμακα.

ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΥΤΩΝ ΤΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ;

Ο κύριος κίνδυνος είναι η σοβαρή αιμορραγία. Αυτό οφείλεται στο ότι αφού τα φάρμακα αυτά αποτρέπουν τις επικίνδυνες θρομβώσεις, δυσχεραίνουν ταυτόχρονα και την πήξη του αίματος. Οι αιμορραγία λόγω αυτών των τραυμάτων μπορεί να εκδηλωθεί μετά από τραυματισμό ή αυτόματα. Άρα είναι σημαντικό να προστατεύετε τον εαυτό σας από κακώσεις και να αναζητάτε αμέσως βοήθεια αν παρατηρήσετε σημεία αιμορραγίας (βλ. παρακάτω). 

Επικοινωνήστε αμέσως με τον γιατρό σας αν:

• Λάβατε μεγαλύτερη δόση από αυτήν που έπρεπε

• Εμπλακείτε σε κάποιο σοβαρό ατύχημα, πέσετε στο έδαφος, χτυπήσετε στο κεφάλι ή υποστείτε οποιονδήποτε άλλο τραυματισμό που προκαλέσει αιμορραγία

• Παρουσιάσετε οποιοδήποτε από τα παρακάτω σημεία αιμορραγίας:

1. Επίμονη ναυτία, στομαχικές διαταραχές, αιματέμεση ή εμετό με υλικό που μοιάζει με κόκκους καφέ

2. Σκούρα κόκκινα ή καφέ ούρα

3. Κεφαλαλγία, ζάλη, δυσκολία στην ομιλία, αδυναμία ή παράλυση του ενός ποδιού ή χεριού 

4. Ρινορραγία

5. Αιματηρά ή μαύρα κόπρανα

Θα πρέπει, επίσης, να επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας σε περίπτωση:

• Ουλορραγίας μετά το βούρτισμα των δοντιών

• Έντονης αιμορραγίας στη διάρκεια της έμμηνης ρύσης ή αιμορραγία εκτός έμμηνης ρύσης

• Πυρετού (θερμοκρασία μεγαλύτερη από 38⁰C)

• Διάρροιας, εμετού ή αδυναμίας κατανάλωσης τροφής για περισσότερο από 24 ώρες

• Πόνου και πρηξίματος, ειδικά μετά από τραυματισμό

• Πρηξίματος και πόνου στο σημείο μίας ένεσης

• Αδυναμίας λήψης του φαρμάκου για οποιονδήποτε λόγο

• Μετά από σοβαρή πτώση ή τραυματισμό στο κεφάλι, ακόμα και αν δεν υπάρχουν άλλα συμπτώματα

ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΤΙ ΠΟΥ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΚΑΝΩ ΓΙΑ ΝΑ ΕΛΑΤΤΩΣΩ ΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΤΗΣ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑΣ;

Ναι. Μπορείτε να:

• Χρησιμοποιείτε μαλακή οδοντόβουρτσα.

• Χρησιμοποιείτε οδοντικό νήμα με κερί αντί για οδοντικό νήμα χωρίς κερί.

• Ξυρίζεστε με ξυριστική μηχανή αντί με ξυράφι.

• Χρησιμοποιείτε τα κοφτερά και αιχμηρά αντικείμενα, π.χ. μαχαίρι ή ψαλίδι, με προσοχή.

• Αποφύγετε δραστηριότητες με αυξημένο κίνδυνο για πτώση ή τραυματισμό.

• Αποφύγετε το περπάτημα σε πάγο, υγρά ή γυαλισμένα πατώματα ή άλλες δυνητικά ολισθηρές επιφάνειες.

• Αποφύγετε το περπάτημα σε εξωτερικούς χώρους με τους οποίους δεν έχετε εξοικειωθεί.

• Εξασφαλίστε επαρκή φωτισμό σε όλους τους χώρους μέσα και γύρω από το σπίτι σας, συμπεριλαμβανομένης της σκάλας και της εισόδου.

• Απομακρύνετε χαλιά και ηλεκτρικά καλώδια από την οικία σας, τα οποία θα μπορούσαν να μπερδευτούν στα πόδια σας και να προκαλέσουν πτώση.

• Αποφεύγετε την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων αλκοόλ γιατί αυξάνει τον κίνδυνο αιμορραγίας. Η ημερήσια κατανάλωση αλκοόλ δεν πρέπει να ξεπερνά τη μία μπύρα ή το ένα ποτήρι κρασί ή το ένα ποτό.

• Αν χρειαστείτε χειρουργική επέμβαση ενημερώστε τον γιατρό σας ότι λαμβάνετε αντιπηκτικό φάρμακο.