Κολπική Μαρμαρυγή

Στα άτομα με κολπική μαρμαρυγή, τα ηλεκτρικά ερεθίσματα που ελέγχουν τον καρδιακό σφυγμό καθίστανται παθολογικά. Ως αποτέλεσμα, οι δύο ανώτερες κοιλότητες της καρδιάς σταματούν να συστέλλονται αποτελεσματικά, και το αίμα που θα έπρεπε να εξωθούν λιμνάζει μέσα σε αυτές. Αυτό έχει ως συνέπεια τον σχηματισμό θρόμβων, οι οποίοι μπορεί να μετακινηθούν διαμέσου των αρτηριών προς τον εγκέφαλο προκαλώντας εγκεφαλικό επεισόδιο.

Ο κίνδυνος εγκεφαλικού επεισοδίου λόγω κολπικής μαρμαρυγής είναι μεγαλύτερος στα άτομα με καρδιακή ανεπάρκεια, αρτηριακή υπέρταση, σακχαρώδη διαβήτη, προηγούμενο εγκεφαλικό επεισόδιο, ηλικιωμένους (μεγαλύτερους των 65 ετών) και γυναίκες.

Σε μερικούς ασθενείς, η ΚΜ δεν υποχωρεί ποτέ (μόνιμη κολπική μαρμαρυγή). Σε άλλους η ΚΜ είναι διαλείπουσα και αυτοανατάσσεται (παροξυσμική κολπική μαρμαρυγή) ή επιμένει για αρκετές μέρες και χρειάζεται ειδική αντιμετώπιση (εμμένουσα κολπική μαρμαρυγή).

Η ΚΜ είναι συχνότερη στις μεγάλες ηλικίες συχνότερη στους άντρες από ότι στις γυναίκες (1.1% έναντι 0.8%). Επίσης είναι συχνότερη στους ανθρώπους με υποκείμενη καρδιακή νόσο. Σχεδόν κάθε μορφή καρδιοπάθειας μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο κολπικής μαρμαρυγής, αλλά οι συχνότερες αιτίες είναι:

• Υπερτασική καρδιοπάθεια λόγω χρόνιας αρτηριακής υπέρτασης

• Έμφραγμα μυοκαρδίου

• Καρδιακή ανεπάρκεια

• Βαλβιδοπάθειες, όπως ανεπάρκεια ή στένωση μιτροειδούς

• Μετά από καρδιοχειρουργική ή άλλου είδους επέμβαση

Η ΚΜ έχει επίσης συσχετιστεί και με άλλα προβλήματα υγείας, όπως:

• Κατανάλωση αλκοόλ

• Υπερθυρεοειδισμός

• Συγκεκριμένες ουσίες, π.χ. θεοφυλλίνη (που χρησιμοποιείται στην αντιμετώπιση της χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας) και καφεΐνη

• Άπνοια του ύπνου

• Διάφορες πνευμονοπάθειες και ειδικά το εμφύσημα

Στο 10% των ασθενών με ΚΜ δεν υπάρχει προφανής αιτία (ιδιοπαθής κολπική μαρμαρυγή). Όταν αυτό συμβαίνει σε άτομα μικρότερα των 60 ετών, ο κίνδυνος σχηματισμού θρόμβων είναι πολύ μικρότερος των ηλικιωμένων ατόμων με γνωστή αιτία κολπικής μαρμαρυγής.

Αν είχατε ένα ή περισσότερα επεισόδια κολπικής μαρμαρυγής, αλλά τώρα έχετε φυσιολογικό καρδιακό ρυθμό, ρωτήστε τον γιατρό σας τι μπορείτε να κάνετε για να αποτρέψετε την υποτροπή της κολπικής μαρμαρυγής. Μερικά άτομα μπορούν να μειώσουν τις πιθανότητες υποτροπής:

• Ελέγχοντας την αρτηριακή τους πίεση

• Μειώνοντας την κατανάλωση αλκοόλ (έως 1-2 ποτά την ημέρα)

• Διακόπτοντας την καφεΐνη

• Λαμβάνοντας αγωγή κατά του υπερθυρεοειδισμού

Οι μισοί περίπου ασθενείς με ΚΜ δεν έχουν συμπτώματα (υποκλινική ΚΜ). Τα συμπτώματα, αν εκδηλωθούν, είναι:

• Ταχυκαρδία, αίσθημα παλμών, άρρυθμος καρδιακός σφυγμός ή παύση

• Ήπια δυσφορία στο στήθος ή πόνος

• Ζάλη ή τάση για λιποθυμία

• Δυσκολία στην αναπνοή, ιδιαίτερα στην προσπάθεια

Αν ο γιατρός σας υποψιαστεί ότι πάσχετε από κολπική μαρμαρυγή, θα σας υποβάλλει σε ηλεκτροκαρδιογράφημα, μία εξέταση που αξιολογεί την ηλεκτρική δραστηριότητα της καρδιάς. Άλλες εξετάσεις, όπως π.χ. το υπερηχογράφημα καρδιάς, μπορεί να χρησιμοποιηθούν για την αναζήτηση καρδιακής ανεπάρκειας ή βαλβιδοπαθειών. Η δοκιμασία κόπωσης χρησιμοποιείται για τη διάγνωση της ισχαιμίας του μυοκαρδίου και οι εξετάσεις αίματος χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο του θυρεοειδούς. Μερικές φορές ο ασθενής μπορεί να υποβληθεί σε μελέτη ύπνου ή σπιρομέτρηση για την αναζήτηση άπνοιας του ύπνου ή κάποιας πνευμονοπάθειας, αντίστοιχα.

Η αντιμετώπιση της κολπικής μαρμαρυγής περιλαμβάνει ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω:

• Φάρμακα που ελέγχουν τον ρυθμό της καρδιάς (αντιαρρυθμικά) και αποτρέπουν, σε ποσοστό 40% - 80%, την υποτροπή της κολπικής μαρμαρυγής. Τα μειονεκτήματά τους είναι η περιορισμένη αποτελεσματικότητα στη διατήρηση του φυσιολογικού ρυθμού, και η πρόκληση αρρυθμιών.

• Φάρμακα που ελέγχουν τη συχνότητα της καρδιάς, δεν επιτρέπουν δηλαδή στην καρδιά να χτυπά γρήγορα, παρά το γεγονός ότι ο ασθενής εξακολουθεί να έχει κολπική μαρμαρυγή.

• Κατάλυση με υψίσυχνο εναλλασσόμενο ρεύμα (radiofrequency ablation) ή μπαλόνι κρυο-ενέργειας (cryo-balloon ablation), που αποσκοπεί στην καταστροφή μικρών τμημάτων της καρδιάς τα οποία παράγουν παθολογικά ηλεκτρικά ερεθίσματα, με αποτέλεσμα την ελάττωση ή την πλήρη εξάλειψη των επεισοδίων κολπικής μαρμαρυγής. Η κατάλυση αποτελεί μία εύλογη επιλογή αντιμετώπισης για τους ασθενείς με ΚΜ όταν τα φάρμακα δεν ελέγχουν επαρκώς τα συμπτώματα ή δεν γίνονται καλά ανεκτά.Όλοι οι ασθενείς που υποβάλλονται σε κατάλυση πρέπει να λαμβάνουν αντιπηκτικά για τουλάχιστον 2-3 μήνες μετά την εφαρμογή της μεθόδου. Η αντιπηκτική αγωγή πρέπει να συνεχίζεται επί μακρόν σε πολλούς ασθενείς με παράγοντες κινδύνου για εγκεφαλικό επεισόδιο ακόμα και αν η ΚΜ δεν είναι πλέον παρούσα μετά την κατάλυση. Ο λόγος που συνιστάται συνέχιση της αντιπηκτικής αγωγής είναι επειδή μερικοί ασθενείς ενδέχεται να συνεχίσουν να παρουσιάζουν επεισόδια ΚΜ τα οποία μπορεί να είναι ασυμπτωματικά. Επιπλέον, δεν έχει ακόμα αποδειχτεί ότι η ελάττωση του φορτίου της ΚΜ που επιτυγχάνει η κατάλυση ελαττώνει τον κίνδυνο για εγκεφαλικό επεισόδιο. Αποτελεί κοινή παρανόηση ότι οι ασθενείς που υποβάλλονται σε επιτυχή κατάλυση μπορούν να σταματήσουν τα από του στόματος αντιπηκτικά φάρμακα. Περίπου το 70-75% των ασθενών παραμένουν ελεύθεροι συμπτωμάτων για 1 έτος μετά την πρώτη κατάλυση. [1] Το ποσοστό είναι πιθανώς χαμηλότερο για όσους πάσχουν από εμμένουσα ΚΜ (περίπου 60%). Περίπου το 50% των ασθενών παρουσιάζουν ανιχνεύσιμη ΚΜ εντός του 1ου έτους από την πρώτη κατάλυση (το ποσοστό αυτό περιλαμβάνει τόσο συμπτωματικούς όσο και ασυμπτωματικούς ασθενείς). [2,3]. Το 20% των ασθενών θα χρειαστούν και δεύτερη κατάλυση. Το ποσοστό επιτυχίας της κατάλυσης σε ασθενείς με μακράς διάρκεια εμμένουσα ΚΜ (> 1 έτος) είναι χαμηλό. Η υποτροπή της ΚΜ μετά από κατάλυση είναι συχνότερη στους ηλικιωμένους και στους ασθενείς με υπέρταση, μη αντιμετωπιζόμενη άπνοια του ύπνου, παχυσαρκία, διάταση του αριστερού κόλπου της καρδιάς και υποκείμενη καρδιοπάθεια (π.χ. βαλβιδοπάθεια). Ο κίνδυνος για μείζονα επιπλοκή ισούται περίπου με 4%, με τις αγγειακές επιπλοκές να είναι οι συχνότερες. Άλλες σημαντικές, λιγότερο συχνές επιπλοκές είναι το εγκεφαλικό επεισόδιο, η διάτρηση της καρδιάς και η κάκωση των πνευμονικών φλεβών, του οισοφάγου και του φρενικού νεύρου. Ο κίνδυνος θανάτου εντός 30 ημερών μετά την κατάλυση ισούται με 1 ανά 1.000 ασθενείς. Ο κίνδυνος για υποτροπή της ΚΜ ή μείζονα επιπλοκή είναι σημαντικά υψηλότερος στα κέντρα που δεν έχουν πραγματοποιήσει κατάλυση σε μεγάλο αριθμό ασθενών.

Ανεξάρτητα αν ο ασθενής ακολουθεί αγωγή για τον έλεγχο του ρυθμού ή της συχνότητας ή και των δύο, είναι πολύ πιθανό να χρειαστεί και μακροχρόνια αντιπηκτική αγωγή, κάτι που θα αποφασίσει ο γιατρός βάσει ενός ειδικού score που ονομάζεται CHA₂DS₂-VASc. Επίσης, ο γιατρός θα σας ενημερώσει για τους κινδύνους και τα οφέλη έκαστης μεθόδου αντιμετώπισης.

Η χρήση αντιπηκτικού (δηλαδή ενός φαρμάκου που "αραιώνει" το αίμα, αποτρέποντας έτσι τον σχηματισμό θρόμβων), μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο του εγκεφαλικού επεισοδίου στους πάσχοντες από ΚΜ κατά 50% - 70%.

Η ασενοκουμαρόλη είναι ένα αντιπηκτικό που χρησιμοποιείται για πολλά χρόνια, αλλά το μεγαλύτερό της πρόβλημα είναι ότι αυξάνει τον κίνδυνο αιμορραγίας, ο σοβαρότερος τύπος της οποίας είναι η εγκεφαλική, (κίνδυνος 1%/έτος, στα άτομα που κάνουν ορθή χρήση του φαρμάκου). Ωστόσο, το όφελος από την πρόληψη των εγκεφαλικών είναι σαφώς μεγαλύτερο από τον μικρό κίνδυνο της εγκεφαλικής αιμορραγίας. Αν λαμβάνετε ασενοκουμαρόλη, θα πρέπει να παρακολουθείτε προσεκτικά και σε τακτά χρονικά διαστήματα (συνήθως 1-2 φορές τον μήνα) την πηκτικότητα του αίματός σας, με μία εξέταση που ονομάζεται INR. Το επιθυμητό INR στην ΚΜ είναι 2-3. Τιμή μικρότερη του 2 αυξάνει τον κίνδυνο θρομβώσεων και άρα εγκεφαλικού, ενώ τιμή μεγαλύτερη του 3 αυξάνει τον κίνδυνο αιμορραγίας.

Η νταμπιγκατράνη, η απιξαμπάνη και η ριβαροξαμπάνη, είναι νεότερα αντιπηκτικά, εξίσου ασφαλή και αποτελεσματικά με την ασενοκουμαρόλη, αλλά πιο δαπανηρά, τα οποία δεν χρειάζονται περιοδικό έλεγχο του INR. Ο γιατρός θα σας ενημερώσει αν κάποιο από νεότερα αντιπηκτικά είναι καταλληλότερο για εσάς από την ασενοκουμαρόλη.

Μερικές φορές, στην αντιθρομβωτική αγωγή της κολπικής μαρμαρυγής, χρησιμοποιούνται αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα (ασπιρίνη και κλοπιδογρέλη). Αν και δεν χρειάζονται περιοδικό έλεγχο του INR, τα φάρμακα αυτά δεν είναι εξίσου αποτελεσματικά με τις δύο προηγούμενες κατηγορίες στην αποτροπή εγκεφαλικού, ειδικά στις μεγάλες ηλικίες.

Πολλοί άνθρωποι με ΚΜ είναι σε θέση να διατηρούν μία ικανοποιητική ποιότητα ζωής. Όμως είναι σημαντικό να λαμβάνετε καθημερινά τα φάρμακα που σας έχει χορηγήσει ο γιατρός σας. Με τον τρόπο αυτό, θα μειώσετε σημαντικά τον κίνδυνο για εγκεφαλικό επεισόδιο.