Αρτηριακή Υπέρταση
Αρτηριακή υπέρταση είναι ο ιατρικός όρος που χρησιμοποιείται για την αυξημένη πίεση του αίματος εντός των αρτηριών. Οι αρτηρίες μεταφέρουν αίμα από την καρδιά προς τα άλλα όργανα του σώματος.
Αν η αρτηριακή υπέρταση αφεθεί χωρίς θεραπεία αυξάνεται η καταπόνηση της καρδιάς και των αρτηριών, και συνεπώς αυξάνεται ο κίνδυνος για καρδιοπάθεια (έμφραγμα μυοκαρδίου ή καρδιακή ανεπάρκεια), αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και νεφροπάθεια. Συνήθως δεν προκαλεί συμπτώματα. Όμως μπορεί να επιφέρει σοβαρές συνέπειες.
Όταν ο ιατρός μετρήσει την πίεση σας, θα σας πει δύο αριθμούς, που αντιστοιχούν σε χιλιοστά στήλης υδραργύρου (mm Hg). Για παράδειγμα, ο ιατρός μπορεί να σας πει ότι η πίεση σας είναι "140 με 90". Ο πρώτος αριθμός είναι η πίεση μέσα στις αρτηρίες σας, όταν η καρδιά σας συστέλλεται. Ο δεύτερος αριθμός είναι η πίεση μέσα στις αρτηρίες σας, όταν η καρδιά σας διαστέλλεται.
Παρακάτω φαίνεται πως ορίζουν οι καρδιολόγοι τη φυσιολογική και την αυξημένη αρτηριακή πίεση (ΑΠ).
Υψηλή ΑΠ: Πρώτος αριθμός: ≥140 · Δεύτερος αριθμός: ≥90
Υψηλή φυσιολογική ΑΠ: Πρώτος αριθμός: 130–139 · Δεύτερος αριθμός: 85–89
Φυσιολογική ΑΠ: Πρώτος αριθμός: 120–129 · Δεύτερος αριθμός: 80–84
Ιδανική ΑΠ: Πρώτος αριθμός: <120 · Δεύτερος αριθμός: <80
Σε κάθε αύξηση της συστολικής πίεσης κατά 20 mm Hg και της διαστολικής κατά 10 mm Hg, ο κίνδυνος θανάτου από καρδιοπάθεια ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο διπλασιάζεται.
Οι περισσότεροι ενήλικες με υπέρταση έχουν "ιδιοπαθή" ή πρωτοπαθή υπέρταση, δηλαδή η αιτία της υπέρτασής τους είναι άγνωστη. Ένα μικρό ποσοστό ενηλίκων έχει δευτεροπαθή υπέρταση. Σε αυτούς υπάρχει μία υποκείμενη αιτία, που ενδεχομένως μπορεί να διορθωθεί.
Η υπέρταση αποτελεί συχνό πρόβλημα υγείας. Υπολογίζεται ότι προσβάλλει το 25% του ενήλικου πληθυσμού, και η συχνότητά της διαρκώς αυξάνεται. Η υπέρταση είναι συχνότερη στις μεγάλες ηλικίες.
Μέχρι την ηλικία των 45 ετών οι άνδρες εμφανίζουν υψηλή αρτηριακή πίεση συχνότερα σε σχέση με τις γυναίκες. Στις ηλικίες 45–54 ετών τα ποσοστά αντρών και γυναικών εξομοιώνονται, και μετά την ηλικία αυτή οι γυναίκες πάσχουν από αρτηριακή υπέρταση πιο συχνά από ότι οι άντρες. Όσον αφορά τις φυλετικές διαφορές, οι μαύροι πληθυσμοί ξεπερνούν το όριο της αρτηριακής πίεσης σε μικρότερη ηλικία και πάντα σε μεγαλύτερο βαθμό σε σχέση με τους λευκούς πληθυσμούς.
Δυστυχώς, σε πολλά άτομα η αρτηριακή πίεση δεν ελέγχεται ικανοποιητικά. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, η υπέρταση ελέγχεται ικανοποιητικά μόνο στο 25% των υπερτασικών.
Πολλοί άνθρωποι έχουν άγχος όταν επισκέπτονται το ιατρό τους. Για αυτό, προκειμένου να τεθεί η διάγνωση της αρτηριακής υπέρτασης, θα πρέπει η πίεση σας να είναι σταθερά αυξημένη σε δύο διαφορετικές επισκέψεις στο ιατρείο, με μεσοδιάστημα τουλάχιστον 1 εβδομάδας.
Η μόνη εξαίρεση σε αυτό είναι αν η αρτηριακή σας πίεση είναι πολύ υψηλή ή αν έχετε υποστεί βλάβη εξαιτίας της, π.χ. στα μάτια, την καρδιά ή τους νεφρούς. Πριν ληφθεί η απόφαση να ξεκινήσετε θεραπεία, μπορεί ο ιατρός να σας ζητήσει να μετράτε την πίεση σας στη δουλειά ή στο σπίτι σας.
Αν η αρτηριακή υπέρταση αφεθεί χωρίς θεραπεία μπορεί να οδηγήσει σε διάφορες επιπλοκές, όπως καρδιοπάθεια ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Ο κίνδυνος αυτών των επιπλοκών αυξάνει από τη στιγμή που η πίεση σας ξεπερνά την τιμή 110/75, ακόμα και αν εξακολουθεί να βρίσκεται εντός φυσιολογικών ορίων. Η αντιμετώπιση της υπέρτασης μειώνει τον κίνδυνο εμφράγματος μυοκαρδίου, αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου και θανάτου.
Η αντιμετώπιση της υπέρτασης συνήθως ξεκινά με αλλαγές στον τρόπο ζωής (υγιεινοδιαιτητικές παρεμβάσεις). Οι αλλαγές αυτές δεν ενέχουν κινδύνους. Οι προτεινόμενες αλλαγές περιλαμβάνουν τα εξής:
Μειώστε το αλάτι στη διατροφή σας.
Χάστε βάρος, αν είστε υπέρβαρος ή παχύσαρκος.
Ακολουθήστε διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, και γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά, αλλά πτωχή σε κόκκινο κρέας και γλυκά.
Αποφύγετε την κατανάλωση μεγάλης ποσότητας αλκοόλ.
Ασκείστε για 30 λεπτά την ημέρα, τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας.
Αν η πίεση σας παραμένει σταθερά μεγαλύτερη από 140/90, ο καρδιολόγος θα σας συστήσει φαρμακευτική αγωγή. Τα αντιυπερτασικά φάρμακα μειώνουν τον κίνδυνο των επιπλοκών της υπέρτασης και παρατείνουν την επιβίωση. Πολλοί ασθενείς θα χρειαστεί να λαμβάνουν καθημερινά περισσότερα του ενός φάρμακα, προκειμένου να ελέγξουν ικανοποιητικά την αρτηριακή τους πίεση.
Είναι σημαντικό να λαμβάνετε τα αντιυπερτασικά σας φάρμακα καθημερινά, σύμφωνα με τις οδηγίες του καρδιολόγου σας. Επειδή συνήθως η υπέρταση δεν προκαλεί συμπτώματα, μερικές φορές οι υπερτασικοί ασθενείς δεν τη λαμβάνουν σοβαρά υπόψη. Επιπλέον, τα αντιυπερτασικά φάρμακα, όπως όλα τα φάρμακα, έχουν παρενέργειες και κοστίζουν. Συνεπώς είναι εύλογο, γιατί οι ασθενείς δεν επιθυμούν να τα χρησιμοποιούν. Ωστόσο, πριν σκεφτείτε να αμελήσετε τα φάρμακά σας, θυμηθείτε ότι μπορεί να σώσουν τη ζωή σας.
Αν τα φάρμακα σας προκαλούν ανεπιθύμητες ενέργειες ή αδυνατείτε να τα πληρώσετε, μιλήστε με τον ιατρό σας. Συνήθως, υπάρχουν τρόποι να αντιμετωπιστούν αυτά τα προβλήματα. Το πρώτο βήμα είναι να ενημερώσετε τον ιατρό σας.
Υπάρχουν πολλά διαφορετικά αντιυπερτασικά φάρμακα. Μερικά από αυτά προσφέρουν και άλλα οφέλη, πέρα από τη μείωση της αρτηριακής πίεσης. Ο καρδιολόγος σας θα αποφασίσει ποιό ή ποιά φάρμακα είναι καταλληλότερα για εσάς, ανάλογα με:
Πόσο υψηλή είναι η πίεση σας.
Αν έχετε άλλα προβλήματα υγείας.
Πόσο καλά ανέχεστε τα φάρμακα που λαμβάνετε ήδη.
Ο καρδιολόγος σας μπορεί να χρειαστεί να αλλάξει το φάρμακό σας ή τη δόση του 1–2 φορές, μέχρις ότου ελέγξει την πίεση σας. Ανεξάρτητα από το φάρμακο που θα συνταγογραφήσει ο καρδιολόγος σας, είναι σημαντικό να λαμβάνετε την αγωγή σας ακριβώς σύμφωνα με τις οδηγίες του.
Το σκόρδο και το λεμόνι δεν είναι καθόλου αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση της υπέρτασης.
Για να αξιοποιήσετε στο έπακρο το όφελος των φαρμάκων σας, ακολουθήστε τις παρακάτω οδηγίες:
Λαμβάνετε τα φάρμακά σας καθημερινά, σύμφωνα με τις οδηγίες του καρδιολόγου σας, και την ίδια ώρα κάθε μέρα.
Χρησιμοποιήστε κουτί υπενθύμισης φαρμάκων, για να οργανώσετε τα φάρμακά σας.
Μην παραλείπετε χάπια, αλλάζετε τις δόσεις ή παίρνετε επιπλέον χάπια, εκτός αν σας το πει ο ιατρός σας.
Χρησιμοποιείτε υπενθυμίσεις, όπως ημερολόγιο ή ξυπνητήρι, για να λαμβάνετε τα φάρμακά σας. Διαλέξτε όποια μέθοδο υπενθύμισης σας διευκολύνει.
Φυλάξτε τις γραπτές οδηγίες του ιατρού σας σε ένα σημείο που είναι εύκολα προσβάσιμο για να μπορείτε να τις βλέπετε καθημερινά.
Μάθετε πως λειτουργεί κάθε φάρμακο. Οι άνθρωποι που κατανοούν τα φάρμακά τους έχουν περισσότερες πιθανότητες να ακολουθήσουν πιστά τη φαρμακευτική αγωγή.
Μιλήστε στον ιατρό σας για τυχόν ανεπιθύμητες ενέργειες που αισθάνεστε. Θα σας βοηθήσει να τις καταπολεμήσετε ή να απαλλαγείτε από αυτές.
Φτιάξτε μία λίστα όλων των φαρμάκων που παίρνετε. Κρατήστε ένα αντίγραφο στο σπίτι σας και ένα στο πορτοφόλι σας.
Μιλήστε με τον ιατρό σας πριν πάρετε οποιοδήποτε επιπλέον φάρμακο όπως π.χ. για το βήχα, το κρυολόγημα, την αλλεργία, τον πόνο κ.ά. Το ίδιο ισχύει για τα συμπληρώματα διατροφής και τις βιταμίνες. Τα φάρμακα που λαμβάνονται χωρίς συνταγή ιατρού και τα συμπληρώματα διατροφής μπορεί να αλληλεπιδράσουν με τα συνταγογραφούμενα φάρμακα.
ΕΙΔΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ
Υπέρταση "λευκής μπλούζας" (μεμονωμένη υπέρταση ιατρείου) & συγκαλυμμένη υπέρταση
Ως υπέρταση λευκής μπλούζας ορίζεται η αυξημένη πίεση στο ιατρείο σε τουλάχιστον 3 επισκέψεις, ενώ εκτός ιατρείου (με 24ωρη καταγραφή της πίεσης ή με μετρήσεις στο σπίτι) η πίεση είναι φυσιολογική. Το φαινόμενο παρατηρείται στο 10–20% του γενικού πληθυσμού και είναι συχνότερο σε παιδιά και ηλικιωμένους. Επίσης παρατηρείται ακόμα και σε υπερτασικά άτομα που υποβάλλονται σε θεραπεία και μπορεί να οδηγήσει σε υπερθεραπεία.
Υπό προϋποθέσεις, τα άτομα με υπέρταση λευκής μπλούζας, δεν χρειάζονται φαρμακευτική αγωγή.
Η επιβεβαίωση της διάγνωσης γίνεται μέσα σε διάστημα μερικών εβδομάδων ή μηνών με επανάληψη της ίδιας ή της άλλης τεχνικής (24ωρη καταγραφή ή μετρήσεις στο σπίτι). Η υπέρταση λευκής μπλούζας αντιμετωπίζεται με μη φαρμακευτικά μέσα και παρακολούθηση 1–2 φορές το χρόνο με μετρήσεις της πίεσης στο ιατρείο και εκτός ιατρείου. Στις περισσότερες περιπτώσεις, μετά από κάποιο διάστημα (συνήθως μερικών ετών) χρειάζεται αντιυπερτασική αγωγή λόγω αύξησης της πίεσης και εκτός ιατρείου.
Τα τελευταία χρόνια συζητείται το φαινόμενο της συγκαλυμμένης υπέρτασης, δηλαδή φυσιολογική πίεση στο ιατρείο αλλά αυξημένη εκτός ιατρείου, το οποίο είναι εξίσου συχνό με την υπέρταση λευκής μπλούζας. Η συγκαλυμμένη υπέρταση συνδέεται με βλάβη οργάνων και αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο σχεδόν όσο και η αρρύθμιστη υπέρταση. Η διάγνωση τίθεται με 24ωρη καταγραφή ή με μετρήσεις στο σπίτι και χρειάζεται επιβεβαίωση με την ίδια ή την εναλλακτική τεχνική σε διάστημα μερικών εβδομάδων ή μηνών. Αν η πίεση εκτός ιατρείου παραμένει σταθερά αυξημένη συνιστάται φαρμακευτική αγωγή.
Νυκτερινή Υπέρταση
Στη διάρκεια του βραδινού ύπνου, η αρτηριακή πίεση φυσιολογικά μειώνεται κατά 10–20% συγκριτικά με τις ημερήσιες τιμές. Σε μερικά άτομα, και συχνότερα σε όσους πάσχουν από διαβήτη, η φυσιολογική αυτή πτώση δεν παρατηρείται, ενώ αντίθετα μπορεί να σημειωθεί και αύξηση. Τα άτομα αυτά θεωρείται ότι διατρέχουν αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο συγκριτικά με όσους παρουσιάζουν φυσιολογική πτώση της πίεσης, ενώ μπορεί να πάσχουν και από άπνοια του ύπνου.
24ωρη ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ (24ΑΠ – Holter πίεσης)
Η κλασική μέτρηση της πίεσης στο ιατρείο εξακολουθεί να αποτελεί τη βάση των διαγνωστικών και θεραπευτικών αποφάσεων στην υπέρταση για περίπου έναν αιώνα. Όμως, όσο σχολαστικά κι αν γίνονται, οι μετρήσεις μπορεί να μην είναι αντιπροσωπευτικές της "πραγματικής" πίεσης στο 1/3 περίπου των ατόμων που παρακολουθούνται στα ιατρεία υπέρτασης. Για τον λόγο αυτόν, οι σύγχρονες κατευθυντήριες οδηγίες υποστηρίζουν ότι για την ακριβή διάγνωση της υπέρτασης, είναι συχνά αναγκαία η αξιολόγηση της αρτηριακής πίεσης εκτός ιατρείου, δηλαδή με 24ωρη καταγραφή ή με αξιόπιστες μετρήσεις στο σπίτι.
Η 24ωρη καταγραφή της αρτηριακής πίεσης (24ΑΠ) είναι διαθέσιμη εδώ και πάνω από 30 χρόνια και είναι αρκετά διαδεδομένη στις περισσότερες χώρες. Όλες οι επιστημονικές εταιρείες υπέρτασης στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ αναγνωρίζουν ότι, σε αρκετές περιπτώσεις, για την αξιόπιστη διάγνωση της υπέρτασης και την ορθή αντιμετώπισή της είναι απαραίτητη η 24ΑΠ. Πρόκειται για ένα φορητό ηλεκτρονικό πιεσόμετρο που μετράει αυτόματα την πίεση κάθε 15–30 λεπτά για 24 ώρες, συμπεριλαμβανομένων και των ωρών του ύπνου. Αποτελείται από μία περιχειρίδα που τυλίγεται στο βραχίονα και από μία συσκευή μεγέθους λίγο μεγαλύτερου από ένα πακέτο τσιγάρων, η οποία συνδέεται με την περιχειρίδα και τοποθετείται στη ζώνη ή κρεμιέται στον ώμο. Η εφαρμογή της τεχνικής αυτής παρέχει τη δυνατότητα πολλαπλών μετρήσεων της πίεσης. Τα πλεονεκτήματα της 24ΑΠ είναι τα εξής:
Παρέχει πολύ μεγαλύτερο αριθμό μετρήσεων της πίεσης (έως 100), συγκριτικά με την κλασική μέθοδο μέτρησης στο ιατρείο.
Οι μετρήσεις γίνονται μακριά από το "στρεσογόνο" περιβάλλον του ιατρείου, κατά τη διάρκεια των συνηθισμένων δραστηριοτήτων του εξεταζόμενου.
Αποσαφηνίζονται φαινόμενα όπως η υπέρταση "λευκής μπλούζας" και η συγκαλυμμένη υπέρταση.
Καταγράφεται η πίεση στη διάρκεια του ύπνου.
Τα αποτελέσματά της σχετίζονται καλύτερα με τον καρδιαγγειακό κίνδυνο.
Το αποτέλεσμα είναι διαθέσιμα σε 24 ώρες.
Παρέχονται πληροφορίες για τη δράση των αντιυπερτασικών φαρμάκων κατά τη διάρκεια όλου του 24ώρου.
Η μέτρηση της πίεσης στο σπίτι απαιτεί περισσότερο χρόνο και προσπάθεια για τη συλλογή των πληροφοριών που παρέχονται σε μία ημέρα από την 24ΑΠ.
Το κόστος της μεθόδου αντισταθμίζεται από τα χρήματα που εξοικονομούνται από την ορθότερη και αμεσότερη επιλογή της κατάλληλης αντιυπερτασικής αγωγής.
ΑΠΟΠΟΙΗΣΗ ΕΥΘΥΝΩΝ
Οι πληροφορίες που περιέχονται στον παρόντα ιστότοπο είναι μόνο για εκπαιδευτικούς και ενημερωτικούς σκοπούς και δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται ως υποκατάστατο συμβουλής ενός κατάλληλα εκπαιδευμένου και εξουσιοδοτημένου ιατρού ή άλλου φορέα παροχής υγειονομικής περίθαλψης.
Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να θεωρηθούν ως ιατρική συμβουλή. Θα πρέπει πάντα να συμβουλεύεστε τον ιατρό σας.